Οι Ναζί σκότωσαν και Εβραίους της Βόρειας Αφρικής στο στρατόπεδο εξόντωσης του Σόμπιμπορ, όπως αποκαλύπτει μια νέα ανασκαφή. Μεταλλικές ταυτότητες που ξεθάφτηκαν στην τοποθεσία του στρατοπέδου εξόντωσης αποκαλύπτουν ότι εκατοντάδες θύματα προέρχονταν από το Μαρόκο, την Τυνησία και την Αλγερία. Ofer Aderet, 08-01-2021.
Ο Messasud Aknine, από τη Μασσαλία της Γαλλίας, συνελήφθη το 1943 και εκτοπίστηκε στο στρατόπεδο κράτησης του Ντρανσί, έξω από το Παρίσι. Η μοίρα του 73χρονου Εβραίου είχε σφραγιστεί. Πριν περάσει πολύς καιρός είχε σταλεί στο στρατόπεδο θανάτου Σόμπιμπορ στην κατεχόμενη Πολωνία, όπου οι εισβολείς της ναζιστικής Γερμανίας τον σκότωσαν στον θάλαμο αερίων. Κατά πάσα περίπτωση, κανείς δεν θα άκουγε ξανά νέα για αυτόν αν δεν συνέβαινε πρόσφατα μια ανακάλυψη ενός ανατριχιαστικού ενθυμίου από τα βάθη της γης. Εδώ και κάποια χρόνια ο Γιοράμ Χαίμι (Yoram Haimi) από την Αρχή Αρχαιοτήτων του Ισραήλ έσκαβε στην τοποθεσία του πρώην στρατοπέδου του Σόμπιμπορ μαζί με τον Πολωνό συνάδελφό του Βόιτεκ Μάζουρεκ (Wojtek Mazurek). Μεταξύ των δεκάδων χιλιάδων αντικειμένων που ανήκαν σε κρατούμενους του στρατοπέδου που έβγαλαν μέσα από τη γη, βρήκαν πρόσφατα πέντε μεταλλικές ταυτότητες κρατουμένων. Οι Γερμανοί χρησιμοποιούσαν τους αριθμούς αυτών των ταυτοτήτων για να αναγνωρίσουν τους κρατούμενους, παρόμοια με το πως χρησιμοποιούσαν τους αριθμούς των τατουάζ στο χέρι στους Εβραίους του Άουσβιτς. Μέσα από την αρχειακή έρευνα, ο Χαίμι μπόρεσε να ταυτοποιήσει τα ονόματα πίσω από τα νούμερα, ρίχνοντας φως σε ένα ελάχιστο γνωστό κεφάλαιο της ιστορίας του στρατοέδου: εκατοντάδες από τους Εβραίους που δολοφονήθηκαν στο Σόμπιμπορ, σε απόσταση 257 χιλιομέτρων από τη Βαρσοβία, είχαν έρθει από τη Βόρεια Αφρική. Ο Aknine, που είχε γεννηθεί στην Ταγγέρη, στο Μαρόκο το 1870, ήταν ένας από αυτούς.
Άλλο ένα θύμα ήταν ο David Aknine που είχε γεννηθεί το 1900 στο Tlemcen της Αλγερίας. Κι αυτός δολοφονήθηκε στο Σόμπιμπορ το 1943. Παρόμοια ήταν η τύχη και του Σαλόμ Λεβί (Shalom Levy) από το Boufarik της Αλγερίας, του οποίου η μεταλλική ταυτότητα βρέθηκε μεσ’ το έδαφος από τον Χαίμι.
«Δεν μπορώ να καταλάβω καν γιατί μπήκαν στον κόπο να φτιάξουν αυτές τις ταυτότητες αφού τους έστελναν ούτως ή άλλως στους θαλάμους αερίων», μας λέει ο Χαίμι, εντυπωσιασμένος από τη δουλική τους αφοσίωση στη γραφειοκρατική τάξη.
Παρατηρώντας τις ταυτότητες που χαράχθηκαν με τον αριθμό 122, που αναφέρονταν στο στρατόπεδο κράτησης Compiegne στη Γαλλία, ο Χαίμι επικοινώνησε με το μουσείο του Ολοκαυτώματος στο Παρίσι το οποίο έψαξε στη βάση δεδομένων του για ονόματα ανθρώπων που εκτοπίστηκαν στο Compiegne και από εκεί στο Ντρανσί και έπειτα στο Σόμπιμπορ.
Ο Χαίμι ερεύνησε επίσης τις ανεβασμένες στο διαδίκτυο από το Γιαντ Βασέμ βάσεις δεδομένων των εκτοπισμών, όπου προς έκπληξή του, ανακάλυψε ότι οι λίστες των θυμάτων από τις μεταφορές της 2ας Μαρτίου 1943 από Γαλλία προς Σόμπιμπορ περιείχαν εκατοντάδες τυπικά βορειοαφρικανικά επίθετα, πολλά εκ των οποίων από την Αλγερία. Μεταξύ άλλων υπήρχαν και τα ονόματα: Aferiat, Acoca, Albo, Amar, Amouyal, Amsalem, Arditi, Azoulay, Attias, Ben Kimon, Ben Dahan, Ben Hamou, Ben Lou Lou, Ben Zaken, Ben Touito, Lugassi, Moatti, Dahan, Hajaj, Mimram, Smadja, Tayeb, Teboul and Touito.
Αντάρτες της Μπεϊτάρ
Ο καθηγητής Χαίμ Σααντόν (Haim Saadon), ένας ειδικός επί των Εβραίων στις ισλαμικές χώρες, λέει ότι βασισμένοι στις τελευταίες πληροφορίες που έχουμε, ο αριθμός των Εβραίων της Βόρειας Αφρικής που στάλθηκαν στα ναζιστικά στρατόπεδα μέσω Γαλλίας, ξεπερνά τους 500. Εκατοντάδες ακόμη Βορειοαφρικανοί Εβραίοι στάλθηκαν από την Τυνησία στο Άουσβιτς και από τη Λιβύη στο Μπέργκεν-Μπέλσεν.
Ο Χαίμι μέτρησε τουλάχιστον 400 Εβραίους με καταγωγή από τη Βόρεια Αφρική στις λίστες των εκτοπισμένων από τη Γαλλία στο Σόμπιμπορ. Οπότε, δεν θα έπρεπε τα βιβλία ιστορίας να ανανεωθούν για να δείξουν ότι ο αριθμός των Εβραίων της Βόρειας Αφρικής που εκτοπίστηκε στα ναζιστικά στρατόπεδα είναι μεγαλύτερος απ’ ότι πιστεύαμε προηγουμένως;
«Πρέπει να είναι κανείς πολύ προσεκτικός με αυτούς τους αριθμούς» λέει ο Σααντόν, καθώς αναγνωρίζει ότι η έρευνα για το ζήτημα δεν είναι ακόμα ολοκληρωμένη και εκφράζοντας την ελπίδα ότι θα συμμετάσχουν σε αυτήν περισσότεροι ερευνητές στο μέλλον.
Πολλά άλλα ενδιαφέροντα αντικείμενα έχουν βρεθεί στην ανασκαφή του Σόμπιμπορ και επεκτείνουν τις μικρές γνώσεις μας για το στρατόπεδο αυτό. Ο κατάλογος περιλαμβάνει καρφίτσες που φορούσαν τα μέλη των δεξιών εβραϊκών οργανώσεων Μπεϊτάρ (Beitar) και Μπριτ Χεχαγιάλ (Brit Hehayal). Αφού βρήκε τις καρφίτσες, ο Χαίμι επισκέφτηκε το Ινστιτούτο Γιαμποτίνσκι στο Τελ Αβίβ, όπου διάβασε το ημερολόγιο του ιστορικού Χαίμ Λαζάρ (Chaim Lazar), που ήταν αντάρτης της Μπεϊτάρ.
«Αυτός γράφει εκεί για τους ανθρώπους της Μπεϊτάρ που έδωσαν μάχη με τους Ναζί στο Σόμπιμπορ και δίνει τα ονόματά τους», μας λέει ο Χαίμι, αναφερόμενος στην εξέγερση στο στρατόπεδο τον Οκτώβριο του 1943. Πέντε μέλη της Μπεϊτάρ από το Πιάσκι της Πολωνίας εκτοπίστηκαν στο Σόμπιμπορ μέσω του στρατοπέδου κράτησης Trawniki τον Οκτώβριο του 1942. Οι πρόσφατα ανακαλυφθείσες καρφίτσες μπορεί να ανήκαν σε αυτούς. «Θα μπορούσε να τούς είχαν οδηγήσει στους θαλάμους αερίων με τις στολές τους, της Μπεϊτάρ; Θεωρούσαν μήπως ότι αν έφταναν στο στρατόπεδο με τις στολές τους, θα υφίσταντο μια επιεικέστερη αντιμετώπιση;», αναρωτιέται ο Χαίμι.
Εβραϊκές Επιγραφές Το Σόμπιμπορ (Sobibor) χτίστηκε τον Μάρτιο του 1942 μαζί με τα στρατόπεδα θανάτου της Τρεμπλίνκα (Treblinka) και του Μπέλζετς (Belzec). Σύμφωνα με το μουσείο και μνημείο του Ολοκαυτώματος του Γιαντ Βασέμ στην Ιερουσαλήμ, 250.000 Εβραίοι δολοφονήθηκαν στο Σόμπιμπορ προτού σταματήσει να λειτουργεί, αμέσως μετά την εξέγερση του Οκτωβρίου του 1943. Μονάχα λίγες δεκάδες κρατούμενοι επιβίωσαν του Ολοκαυτώματος από αυτό το στρατόπεδο. Οι ανασκαφές στην τοποθεσία του Σόμπιμπορ ξεκίνησαν το 2007 με ιδιωτική πρωτοβουλία του Χαίμι ο οποίος ήθελε να αφιερώσει τις αρχαιολογικές του ικανότητες στην έρευνα της ιστορίας του 20ού αιώνα. Κατά τη διάρκεια των ανασκαφών παρατήρησε ότι διάφοροι κλέφτες είχαν σκάψει αυτό το μέρος μέσα στις δεκαετίες, λεηλατώντας πράγματα που είχαν αφήσει πίσω τους οι Εβραίοι. Ο Χαίμι δίνει τα αντικείμενα που βρίσκει κάτω από το χιόνι και το κρύο έδαφος σε ένα μουσείο που υπάρχει στο πρώην στρατόπεδο και άνοιξε τον περασμένο Οκτώβριο αλλά έκλεισε έκτοτε λόγω του κορωνοϊού. Η μόνιμη συλλογή του μουσείου περιλαμβάνει αντικείμενα που βρέθηκαν από τους Χαίμι και Μάζουρεκ και περιλαμβάνουν μπουκάλια με αρώματα, δαχτυλίδια, κολιέ, αλυσίδες, γυαλιά μυωπίας, βαζάκια, οδοντόπαστες, κλειδιά, ψαλίδια, πακέτα τσιγάρων, πορτοφόλια, καρφίτσες για τα μαλλιά και παπούτσια.
Όλα αυτά κάποτε ανήκαν σε Εβραίους που δολοφονήθηκαν στο στρατόπεδο. Κάποια από τα σημαντικότερα αντικείμενα περιλαμβάνουν εβραϊκά γράμματα, όπως ένα δαχτυλίδι πάνω στο οποίο είχε χαραχτεί η φράση «harei at mekudeshet li» (Σε δέχομαι ως νόμιμη σύζυγό μου), ένα μενταγιόν στο οποίο χαράχτηκε το “Palestina-Eretz Yisrael” (Παλαιστίνη, Γη του Ισραήλ) και ακόμα ένα με την επιγραφή “Shema Yisrael” (Άκου, ω Ισραήλ – η προσευχή). Τα πρόσφατα χρόνια ο Χαίμι κατάφερε να εντοπίσει συγγενείς κάποιων από τα θύματα, μεταξύ άλλων της Καρολίνα Κον (Karolina Cohn) από τη Φρανκφούρτη, της οποίας το μενταγιόν βρέθηκε στις ανασκαφές. Ο Χαίμι βρήκε επίσης «τεράστια ποσότητα μπουκαλιών αλκοόλ» που προφανώς προέρχονταν από τους Ναζί και τους συνεργάτες τους. Ο Χαίμι, 59 ετών, με καταγωγή από το Κιμπούτς του Μεφαλσίμ (Mefalsim) στο Νότο, ολοκληρώνει αυτή την εποχή το διδακτορικό του στο Πανεπιστήμιο του Τελ Αβίβ, εστιάζοντας στα νέα ευρήματά του από το Σόμπιμπορ. Έχει επίσης μια προσωπική σύνδεση με το μέρος. Δύο ξαδέρφια της μητέρας του, γεννημένα στο Μαρόκο, δολοφονήθηκαν στο Σόμπιμπορ το 1943: o Τζάκι και ο Μορίς Μπεν Ζακέν. Ίσως κάποια από τα αντικείμενα που ξεθάβει από το χώμα να ανήκαν κάποτε σε αυτούς. Πηγή: https://www.haaretz.com/israel-news/.premium-the-north-african-jews-whom-the-nazis-killed-at-sobibor-1.9432685
Βλέπε ακόμα: The Archaeologists Excavating Nazi Death Camps in Search of Holocaust Victims' Untold Stories at https://www.haaretz.com/archaeology/.premium.MAGAZINE-excavating-nazi-death-camps-in-search-of-holocaust-victims-stories-1.5626771
Comentarios