Η μέθοδος που ο Fritz Perls δημιούργησε μαζί με τη σύζυγό του και τον Paul Goodman δίνει έμφαση στο εδώ-και-τώρα παρά στον αναστοχασμό γύρω από τις μνήμες του παρελθόντος.
David B. Green, 8 Ιουλίου 2013.
Στις 8 Ιουλίου του 1893 γεννήθηκε ο Fritz Perls, ο Γερμανός ψυχοθεραπευτής που ανήκε στους δημιουργούς της θεραπείας Gestalt (#GestaltTherapy). Κατά τη διάρκεια της ζωής του, ο Perls βίωσε κάποια από τα σημαντικά γεγονότα και κινήματα του 20ου αιώνα και η σχολή ψυχοθεραπείας που ανέπτυξε και γνώρισε την άνθισή της στις δεκαετίες του ’70 και του ’80, έπιασε το πνεύμα της εποχής. Η μέθοδός του ακόμη ασκείται και διδάσκεται και πολλές από τις ιδέες του έχουν υιοθετηθεί από άλλες σχολές θεραπείας.
Ο Friedrich Salomon Perls γεννήθηκε στο Βερολίνο από την Amelia Rund και τον Nathan Perls, έναν έμπορο κρασιού. Η οικογένεια ήταν κατά βάση κοσμική, αν και ο Fritz, ο οποίος είχε και δύο μεγαλύτερες αδερφές, δέχθηκε κάποια θρησκευτική εκπαίδευση και γιόρτασε το μπαρ μίτσβα του. Περιέγραφε τον γάμο των γονιών του ως μία σχέση χωρίς αγάπη και τον πατέρα του ως εκφοβιστικό προς τη σύζυγό του και τα παιδιά του.
Αφού αποβλήθηκε από ένα λύκειο λόγω χαμηλών βαθμών και κακής συμπεριφοράς, ο Perls εγγράφηκε σε ένα πιο προοδευτικό σχολείο όπου άρχισε να ασχολείται με το θέατρο και επίσης αρίστευσε ακαδημαϊκά. Αναμενόταν να ακολουθήσει τα βήματα ενός διάσημου θείου του, του Herman Staub, ενός από τους πετυχημένους δικηγόρους της Γερμανίας, αλλά τον τράβηξε η ιατρική.
Το ξεκίνημα του Perls στην Ιατρική έπεσε πάνω στα χρόνια του Α’ Παγκόσμιου Πολέμου. Αν και αρχικά απορρίφθηκε για στράτευση, λόγω των διάφορων προβλημάτων υγείας, το 1916 τα κριτήρια στρατολόγησης έπεσαν και ο Perls θεωρήθηκε ικανός να κάνει θητεία. Υπηρέτησε για ένα χρόνο ως υγειονομικός αξιωματικός στα χαρακώματα όπου η μονάδα του δέχτηκε επίθεση με χημικά αέρια και τραυματίστηκε. Αργότερα παρασημοφορήθηκε με μετάλλιο ανδρείας. Η εμπειρία του αυτή ήταν εξαιρετικά τραυματική και τον ώθησε να στραφεί πολιτικά στην αριστερά μέχρι το τέλος της ζωής του.
Ο Perls γύρισε στις σπουδές του το 1918 και αποφοίτησε δύο χρόνια αργότερα, ειδικευόμενος στη νευρο-ψυχιατρική και ανοίγοντας το δικό του γραφείο στο Βερολίνο. Το 1926 γνώρισε τη Laura Posner, μια τελειόφοιτη φοιτήτρια στην ψυχολογία Gestalt (η θεραπεία Gestalt του Perls προέκυψε από αυτή τη σχολή Ψυχολογίας) στο Πανεπιστήμιο της Φρανκφούρτης. Οι δυο τους παντρεύτηκαν το 1929 αλλά συνεργάστηκαν κιόλας τόσο πνευματικά όσο και επαγγελματικά. Η Posner είχε σπουδάσει υπαρξιακή φιλοσοφία και γνώρισε στον Perls πολλές από τις έννοιες που επηρέασαν την θεραπεία Gestalt, την οποία ανέπτυξε το ζευγάρι μαζί με τον Paul Goodman.
Η θεραπεία Gestalt δίνει έμφαση στην εμπειρία και στο εδώ-και-τώρα παρά στον αναστοχασμό γύρω από τις μνήμες του παρελθόντος. Εισάγοντας ποικίλες βιωματικές μεθόδους, η θεραπεία μπορεί να βοηθήσει το άτομο να αντιμετωπίσει ευθέως, σε ένα ασφαλές περιβάλλον, τις συγκρούσεις που το κατατρύχουν.
Το 1933, λίγο μετά την άνοδο των Ναζί στην εξουσία, το ζευγάρι και τα δύο τους παιδιά εγκατέλειψαν τη χώρα, πρώτα για την Ολλανδία και έπειτα για τη Νότιο Αφρική. Εκεί ανατέθηκε στον Fritz από τη Διεθνή Ψυχαναλυτική Εταιρεία να ανοίξει ένα ινστιτούτο εκπαίδευσης για Φροϋδικούς ψυχαναλυτές. Εκεί ο Perls έγινε ακόλουθος του πρωθυπουργού της Νοτίου Αφρικής Jan Smuts, ενός ολιστικού φιλοσόφου που είχε τις δικές του θεωρίες γύρω από την αλληλοσχέτιση του ανθρώπινου οργανισμού και του περιβάλλοντος. Το 1946 η οικογένεια άφησε τη Νότιο Αφρική και εγκαταστάθηκε τελικά στη Νέα Υόρκη. Εκεί ο Pers εργάστηκε για σύντομο χρονικό διάστημα τόσο με την Karen Horney όσο και με τον Wilhelm Reich, που για κάποιο καιρό είχε υπάρξει ψυχαναλυτής του Perls πίσω στη Γερμανία. Στα τέλη του ’40 ο Perls ζήτησε από τον συγγραφέα και κοινωνικό φιλόσοφο Paul Goodman, που είχε γεννηθεί στην Αμερική, να τον βοηθήσει να οργανώσει τις σημειώσεις του σε μορφή βιβλίου. Tο αποτέλεσμα αυτού ήταν το δεύτερο βιβλίο του Perls με τον τίτλο «Θεραπεία Γκεστάλτ: Ενθουσιασμός και Ανάπτυξη στην Ανθρώπινη Προσωπικότητα», το οποίο συνέγραψε με τον Ralph Hefferline. Λίγο καιρό αργότερα, ο Fritz και η Laura ανοίξανε το πρώτο Ινστιτούτο Gestalt στο διαμέρισμά τους στο Μανχάταν.
Σε ένα βιβλίο του το 1969, «Η Θεραπεία Gestalt Λέξη-προς-Λέξη», ο Pers παρουσίασε την προσευχή-Gestalt η οποία δίνει έμφαση στη σημασία της φροντίδας που πρέπει να επιδεικνύει το άτομο για τις ανάγκες του και του να μη ζει με βάση τις προσδοκίες των άλλων ή αυτών που θεωρεί ότι είναι οι προσδοκίες των άλλων:
«Ζω τη δική μου ζωή και εσύ ζεις τη δική σου Δεν ήρθα σε αυτό τον κόσμο για να ζήσω με βάση τις δικές σου προσδοκίες Και εσύ δεν είσαι εδώ για να ζήσεις με βάση τις δικές μου Εσύ είσαι εσύ και εγώ είμαι εγώ και αν κατά τύχη βρεθούμε ο ένας με τον άλλον, θα είναι όμορφα Αν όχι, δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα για αυτό.»
Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1960, ο Perls έζησε και δούλεψε στο Ινστιτούτο Esalen, ένα ουμανιστικό κέντρο εναλλακτικής θεραπείας στο Big Sur της Καλιφόρνια. Μέχρι την περίοδο αυτή είχε ενσωματώσει στοιχεία του Βουδισμού Ζεν στη δουλειά του, συγκεκριμένα την έννοια της επίγνωσης. Η Laura Perls, με την οποία ο Fritz είχε εντωμεταξύ χωρίσει, είχε μείνει πίσω στη Νέα Υόρκη. Το 1969 άφησε το Esalen και ίδρυσε ένα ινστιτούτο στο νησί Βανκούβερ, στη Βρετανική Κολομβία του Καναδά.
Για κάποια χρόνια υπέφερε από καρδιά και νοσηλεύτηκε στο Σικάγο το 1970. Εκεί πέθανε ο Perls μετά από ένα χειρουργείο καρδιάς, στις 14 Μαρτίου του 1970.
David B. Green, Αρθρογράφος της Haaretz
Comments