Μία από τις πιο τολμηρές αποστολές της ισραηλινής μυστικής υπηρεσίας έχει γίνει ταινία, με τον τίτλο του «Red Sea Diving Resort». Εδώ είναι όλες οι λεπτομέρειες της επιχείρησης που σου κόβει την ανάσα και βοήθησε χιλιάδες ζωές Αιθιόπων Εβραίων (#EthiopianJews) μέσα στη δεκαετία του 1980.
της Allison Kaplan Sommer, 31 Ιουλίου 2019. Ήταν μια από τις πιο τολμηρές, σύνθετες και μεγάλης διάρκειας επιχειρήσεις της Μοσάντ. Αλλά μονάχα σήμερα, 37 χρόνια αργότερα, η ιστορία του καταδυτικού κέντρου της Κόκκινης Θάλασσας που διοίκησε η υπηρεσία βρήκε το δρόμο της προς το φως.
Η «Επιχείρηση Αδέρφια» (#OperationBrothers) που διήρκησε για πάνω από τρία χρόνια στις αρχές της δεκαετίας του 1980 ήταν μια συγκλονιστική αποστολή. Στην καρδιά της βρέθηκε το Arous Holiday Village, ένα μικρό παραθαλάσσιο θέρετρο που καταχωρήθηκε ως «κέντρο καταδύσεων και αναψυχής του Σουδάν» (#Sudan).
The Red Sea Diving Resort | Official Trailer | Netflix – דלג
Σύμφωνα με το φυλλάδιο που το διαφήμιζε στα ευρωπαϊκά ταξιδιωτικά πρακτορεία, η εμπειρία του Arous πρόσφερε έναν συνδυασμό θέας στην έρημο, αμμουδερών παραλιών και κοραλλιογενών υφάλων, συμπεριλαμβανόμενων των αληθινών ναυαγίων των ανατολικών αφρικανικών ακτών που θα μπορούσαν να εξερευνήσουν οι λάτρεις των καταδύσεων.
Τι δεν ομολογούσε το φυλλάδιο; Όλο αυτό ήταν μια βιτρίνα που είχε αναπτυχθεί και συντηρούταν από την ισραηλινή μυστική υπηρεσία προκειμένου οι πράκτορές της θα επισκέπτονταν τους προσφυγικούς καταυλισμούς του Σουδάν με φορτηγά, θα τα γεμίζανε με Αιθίοπες Εβραίους (γνωστούς ως Μπέτα Ιζραέλ) (#BetaIsrael), θα ξεκινούσαν έπειτα τα επικίνδυνα ταξίδια τους μέσα από το Σουδάν για να επιστρέψουν μαζί τους στο θέρετρο και από εκεί οι Αιθίοπες Εβραίοι θα απομακρύνονταν από θαλάσσης ή αέρος προς το Ισραήλ (#Israel).
Αν όλο αυτό ακούγεται σαν υλικό για μια ταινία του Χόλιγουντ… ε, λοιπόν, πλέον είναι. Δεκαετίες αργότερα αφού οι λεπτομέρειες της ιστορίας αποκαλύφθηκαν πρώτη φορά, ο συν-δημιουργός του «Homeland» Gideon Raff έγραψε και σκηνοθέτησε το «Red Sea Diving Resort», μια ταινία εμπνευσμένη από αληθινά γεγονότα που έλαβαν χώρα μεταξύ 1981 και 1985. Η ταινία που θα προβληθεί στις 31 Ιουλίου, γυρίστηκε στη Νότια Αφρική και τη Ναμίμπια πέρυσι και πρωταγωνιστούν σε αυτήν οι Chris Evans, Haley Bennett και Ben Kingsley.
Κανείς δεν έχει εκπλαγεί περισσότερο γύρω από αυτό το ανανεωμένο ενδιαφέρον για την ιστορία αυτή από τον ίδιο τον Gad Shimron ο οποίος έπαιξε έναν ρόλο κλειδί στη δημιουργία και τη διοίκηση του αληθινού θέρετρου στην Κόκκινη Θάλασσα. Αν και κομμάτια αυτής της ιστορίας έχουν διαρρεύσει στα ισραηλινά ΜΜΕ μέσα στα χρόνια, το βιβλίο του Shimron το 1997 «Το Exodus της Μοσάντ: Η Τολμηρή Μυστική Διάσωση της Χαμένης Εβραϊκής Φυλής» ήταν το πρώτο που αφηγήθηκε τα γεγονότα γύρω από το Arous με λεπτομέρεια.
«Είμαι πολύ χαρούμενος που η ιστορία αυτή αναστήθηκε και ξαναζωντάνεψε», λέει ο Shimron στη Haaretz σημειώνοντας πως είναι «αρκετά σίγουρος» ότι το βιβλίο του ενέπνευσε τον Raff να πει την ιστορία. Το βιβλίο του Shimron είναι μια κατασκοπευτική νουβέλα με αγωνιώδες φινάλε στην οποία οι πρωταγωνιστές τα καταφέρνουν χάρη στη σπιρτάδα τους. Η τροχιά της καριέρας του Shimron που συνδυάζει θητεία στη Μοσάντ και δημοσιογραφία τον κατέστησε ως τον ιδανικό άνθρωπο για να μας πει την ιστορία – ή τέλος πάντων το ποσοστό της ιστορίας που η λογοκρισία του ισραηλινού στρατού και της Μοσάντ (#Mossad) θα του επέτρεπε να πει. «Ήταν εμπειρία ζωής. Τόσο πολλά συνέβησαν. Μας πυροβόλησαν. Εγώ συνελήφθην και ανακρίθηκα από τη Σουδανική Ασφάλεια. Ευτυχώς κανείς δεν σκοτώθηκε ή δεν τραυματίστηκε σοβαρά, αλλά οι επιχειρήσεις που μετέφεραν τους μετανάστες ήταν σίγουρα επικίνδυνες».
Πολύ επικίνδυνες, στην πραγματικότητα. Όπως όταν τον Μάρτιο του 1982 όταν οι Ισραηλινοί δέχθηκαν πυρά από μια στρατιωτική μονάδα του Σουδάν που τους είχε ακολουθήσει μαζί με το «ανθρώπινο φορτίο» τους στην παραλία, πιστεύοντας ότι ήταν λαθρέμποροι. Ο Shimron ανακαλεί ότι η επίθεση εναντίον τους άρχισε όταν οι πράκτορες φορτώνανε την τελευταία ομάδα Αιθιόπων σε μια φουσκωτή βάρκα για να συναντήσουν το σκάφος του ισραηλινού ναυτικού που τους περίμενε στα διεθνή ύδατα.
Καθώς οι σφαίρες έπεφταν πάνω από τα κεφάλια τους, ένας από τους Ισραηλινούς άρχισε να ουρλιάζει στον Σουδανό αξιωματικό επικεφαλής. «Τι κάνεις ηλίθιε; Έχεις τρελαθεί και πυροβολείς τουρίστες;» Απειλώντας να παραπονεθεί στον Σουδανό στρατιωτικό προσωπάρχη, τον οποίο ανέφερε με το όνομά του, συνέχισε ο πράκτορας: «Δεν βλέπεις ότι οργανώνουμε εδώ νυχτερινές καταδύσεις για τουρίστες. Δουλεύουμε για το Υπουργείο Τουρισμού, φέρνοντας τουρίστες από όλο τον κόσμο για να γνωρίσουν την ομορφιά του Σουδάν και εσείς ηλίθιοι μας πυροβολείτε;»
Η τακτική δούλεψε και ο αξιωματικός ζήτησε συγγνώμη. Αλλά ότι την γλίτωσαν στο τσακ, σήμανε το τέλος των θαλάσσιων αποστολών διάσωσης που είχαν προηγηθεί για ένα εξάμηνο. Μετά από αυτό, από το καλοκαίρι του 1982 μέχρι το τέλος του 1984, άρχισαν να πραγματοποιούνται μικρής κλίμακας αεροπορικές μεταφορές. Συνολικά υπήρξανε 17 ξεχωριστές πτήσεις κατά τις οποίες τα αεροπλάνα προσγειώνονταν σε ένα φτιαγμένο με σημάδια αεροδιάδρομο στην έρημο και απογειώνονταν γεμάτα Αιθίοπες Εβραίους – με όλα αυτά να εκτελούνται και να συντονίζονται από την ομάδα του Arous. Αλλά δεν υπήρχαν μόνο περιπέτειες τύπου Τζέιμς Μποντ. Ο Shimron παραδέχεται ότι «για μεγάλα χρονικά διαστήματα μεταξύ των επιχειρήσεων, ζούσαμε τους καλύτερους μήνες της ζωής μας. Ναι, ζούσαμε με πολύ απλούς όρους, με ηλεκτρισμό μόνο για λίγες ώρες την ημέρα. Αλλά ζούσαμε σε έναν παράδεισο που είχε μια πανέμορφη θέα, φανταστικές παραλίες και τοποθεσίες καταδύσεων – και μας πληρώνανε μάλιστα για αυτό».
Όλα ξεκίνησαν με τον Μπεγκίν. Η ιστορία της «Επιχείρησης Αδέλφια» στην πραγματικότητα ξεκίνησε το 1977 με την εκλογή του πρωθυπουργού Μεναχέμ Μπεγκίν. Είχαν φτάσει αναφορές στο Ισραήλ ότι οι Αιθίοπες Εβραίοι είχαν αρχίσει να εγκαταλείπουν τα μέρη τους λόγω του εμφύλιου πολέμου και του λιμού στην πατρίδα τους, με πολλούς να κατευθύνονται στο Βόρειο Σουδάν όπου μπορούσαν να στεγαστούνε σε προσφυγικούς καταυλισμούς. Αν και το Σουδάν ήταν ένα κυρίως μουσουλμανικό κράτος, εχθρικό προς το Ισραήλ, η γεωγραφική του θέση το καθιστούσε ένα τέλειο πέρασμα για τους Αιθίοπες Εβραίους που ήλπιζαν να συνεχίσουν το ταξίδι τους προς το εβραϊκό κράτος. Ο Μπεγκίν κάλεσε τον αρχηγό τότε της Μοσάντ, Γιτζάκ Χόφι (Yitzhak Hofi) για να δούνε τι μπορούν να κάνουν.
Αλλά ήταν μόνο τέσσερα χρόνια αργότερα που η Μοσάντ άρχισε να ερευνά την σουδανική ακτογραμμή, ψάχνοντας για τοποθεσίες που το ισραηλινό ναυτικό θα μπορούσε να πάρει ομάδες Αιθιόπων Εβραίων και να τους μεταφέρει στο Ισραήλ. Ανακάλυψε έτσι μια γραφική τοποθεσία με 15 παραθαλάσσιες βίλες, με κουζίνες και τραπεζαρίες, που είχαν χτιστεί από Ιταλούς επιχειρηματίες μια δεκαετία πιο πριν, το 1972. Ωστόσο το μέρος είχε εγκαταλειφθεί αφού οι σουδανικές αρχές δεν μπορούσαν να παρέχουν στο μέρος ηλεκτρικό, παροχή νερού και οδική πρόσβαση. Αποφασίζοντας ότι το ερημωμένο χωριό διακοπών θα μπορούσε να γίνει ιδανική περιοχή από την οποία να μεταφέρει λαθραία κανείς τους Αιθίοπες διά θαλάσσης στο Ισραήλ, η Μοσάντ σχεδίασε το πλάνο της.
Ο Σουδανικός Οργανισμός Τουρισμού πίστευε ότι νοίκιαζε το θέρετρο – για το ευμέγεθες ποσό των 320.000 δολαρίων – σε μια ελβετική εταιρεία που ήθελε να δημιουργήσει έναν προορισμό αποδράσεων για τουρίστες. Φυσικά, οι διοικητές της «ευρωπαϊκής» αυτής εταιρείας, οι δάσκαλοι καταδύσεων και γουίντ σερφινγκ ήταν όλοι ισραηλινοί πράκτορες. Η Μοσάντ νοίκιασε το θέρετρο για τρία χρόνια και τοποθέτησε εκεί αρκετούς σημαντικούς πράκτορες. Ήταν υπεύθυνοι για την ανακαίνιση του μέρους, τη στελέχωσή του με προσωπικό, την ηλεκτροδότησή του και την παροχή νερού, καθώς και για τη μετατροπή του γενικά σε μια ευχάριστη καλοκαιρινή, τουριστική επιχείρηση.
Οι ντόπιοι υπάλληλοι αγνοούσαν πλήρως τον πραγματικό στόχο του θέρετρου ή τις αληθινές ταυτότητες των αφεντικών τους. Και οι επισκέπτες που εν τέλει έμεναν στο θέρετρο – καθιστώντας το τόσο πετυχημένο που έβγαλε ακόμα και κέρδος – δεν γνώριζαν βέβαια για τον αληθινό σκοπό της επιχείρησης. Εκτός από έναν, όπως αναφέρει ο Shimron στο βιβλίο του.
Αυτός ο επισκέπτης, από τον Καναδά, προκάλεσε πανικό όταν τράβηξε στην άκρη έναν δάσκαλο καταδύσεων και του είπε –στα εβραϊκά– ότι γνώριζε πως το προσωπικό δεν θα μπορούσε να είναι ευρωπαϊκής καταγωγής. Ο επισκέπτης ήταν Εβραίος και είχε προηγουμένως γίνει εθελοντής σε κιμπούτς. Είχε παρακολουθήσει το προσωπικό του θέρετρου να φτιάχνει το πρωινό του κάθε πρωί – και «μόνον οι Ισραηλινοί κόβουν τα λαχανικά της σαλάτας τους τόσο λεπτά», είπε. Προς ανακούφιση του πράκτορα, ο επισκέπτης κράτησε το μυστικό κρυφό.
Το σουδανικό προσωπικό του θέρετρου μπορεί αντίστοιχα να είχαν υποψιαστεί κάτι για τις συνήθειες των εργοδοτών τους – όπως την εκπαίδευση του προσωπικού στο να ψήνει γλυκό ψωμί σε σχήμα πλεξούδας κάθε Παρασκευή για το ιδιαίτερο «κέικ του Σαββάτου». Τα αφεντικά εξάλλου θα εξαφανίζονταν συχνά από το θέρετρο και θα γυρνούσαν πλήρως εξαντλημένα, χρησιμοποιώντας ποικίλες δικαιολογίες, όταν έπρεπε να εμπλακούν στην αληθινή τους αποστολή.
Ανθρωπιστική Αποστολή. Ανακαλώντας την εποχή, ο Shimron λέει ότι η «Επιχείρηση Αδέλφια» αποτέλεσε μοναδική ευκαιρία για τους πράκτορες της Μοσάντ, των οποίων οι αποστολές συνήθως περιλάμβαναν αιματοχυσίες και μάχες. Αντιθέτως, στο Σουδάν έπρεπε να παίξουν σημαντικό ρόλο σε μια ανθρωπιστική αποστολή – μία πιστεύει μοναδική αποστολή στην ιστορία των μυστικών επιχειρήσεων. Όπως γράφει στα απομνημονεύματά του, «ποια άλλη χώρα στον κόσμο θα ήταν έτοιμη να επενδύσει δεκάδες εκατομμύρια δολάρια για να στήσει μια επιχειρησιακή δομή μυστικών δραστηριοτήτων σε μια εχθρική χώρα, εμπλέκοντας μεγάλες δυνάμεις του στρατού μόνο και μόνο για να σώσει μερικές χιλιάδες πεινασμένους πρόσφυγες από τη διαλυμένη από τους εμφύλιους πολέμους Αφρική;»
Ο σκηνοθέτης Raff προσέγγισε τον Shimron για να συζητήσουνε πριν τρία χρόνια την απόκτηση των δικαιωμάτων του βιβλίου προκειμένου να προσαρμοστεί για την κινηματογραφική του εκδοχή, ωστόσο προτίμησε τελικά την δική του εκδοχή των γεγονότων χρησιμοποιώντας τις μαρτυρίες των άλλων συμμετεχόντων στην αποστολή. Είναι μια επιλογή αυτό, λέει ο Shimron, που τον άφησε «απογοητευμένο, αλλά όχι με πικρία». Και αν και ανησυχεί ότι η ταινία θα είναι του στυλ του Χόλιγουντ που δίνει έμφαση στη συμμετοχή του αμερικάνικου παράγοντα και δεν θα αποτυπώνει με ακρίβεια τις μυστικές δράσεις, ο Shimron λέει ότι είναι και πάλι ευχαριστημένος που αυτή η ιστορία που την γνωρίζουν λίγοι θα την αφηγηθεί κάποιος σε ένα παγκόσμιο κοινό.
NEW URL: @rsdrmovienews | Follow for anything Red Sea Diving Resort!! 🖤 u can also find @rsdrmovienews on instagram & tumblr #redseadivingresortmovie #redseadivingresort #ChrisEvans #HaleyBennett #bronstudios @BronStudios pic.twitter.com/ja44xiX90b — red sea diving resort (@rsdrmovienews) March 3, 2018
Ο Shimron ισχυρίζεται ότι είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι οι πιο γενναίοι άνθρωποι στην ιστορία δεν είναι οι πράκτορες της Μοσάντ αλλά αυτοί οι Αιθίοπες Εβραίοι που πέρασαν ατελείωτες δυσκολίες προσπαθώντας να φτάσουν στο Ισραήλ από θαλάσσης, εδάφους και αέρος. Το βιβλίο του περιλαμβάνει περιγραφές αυτών των στωικών ανδρών, γυναικών και παιδιών που στοιβάζονταν στα φορτηγά και δεν παραπονούνταν ποτέ, κρυμμένοι στα ρέματα, σκαρφαλώνοντας σε μικρές βάρκες ή αεροπλάνα μην έχοντας ιδέα για το που πηγαίνουνε αλλά έχοντας απόλυτη εμπιστοσύνη στους διασώστες τους. «Αυτοί είναι οι πραγματικοί ήρωες των ιστοριών, όχι εμείς», λέει ο Shimron στη Haaretz. «Αυτά που περάσανε για να πραγματοποιήσουν το όνειρό τους να έρθουν στη Σιών κανένας φυσιολογικός Ισραηλινός ή Δυτικός δεν θα τα περνούσε ούτε για τρεις μέρες».
Ένας πιθανός λόγος που η «Επιχείρηση Αδέλφια» έμεινε παραγνωρισμένη για αρκετό καιρό είναι ο συνολικός αριθμός Αιθιόπων που οι πράκτορες καταφέρανε να στείλουν στο Ισραήλ ήταν σχετικά μικρός μέσα σε αυτά τα τρία χρόνια που έδρασαν, αν τον συγκρίνεις με την πιο δραματική «Επιχείρηση Μωυσής» που μετέφερε αεροπορικώς περισσότερους από 7.000 Αιθίοπες Εβραίους από το Σουδάν στο Ισραήλ (μέσω Βρυξελλών) σε λιγότερο από τρεις μήνες, μεταξύ 21 Νοεμβρίου 1984 και 5 Ιανουαρίου 1985.
Αλλά κατά την αφήγηση του Shimron, η τεράστια ποσότητα χρόνου, ενέργεια και χρημάτων που επενδύθηκαν από τη Μοσάντ κατά την «Επιχείρηση Αδέλφια» αντανακλά το βάθος της δέσμευσης του Ισραήλ για τη μεταφορά των Αιθιόπων Εβραίων στο Ισραήλ, σώζοντάς τους από τον λιμό, τον πόλεμο και την πολιτική αναταραχή που αντιμετώπιζαν στα σουδανικά στρατόπεδα προσφύγων. Παρόλα αυτά, η επιτυχία της «Επιχείρησης Μωυσής» (#OperationMoses) αποτέλεσε την αρχή του τέλους για την περιπέτεια του Arous. Λίγο αργότερα, τον Απρίλιο του 1985, όταν ο Σουδανός δικτάτορας, στρατηγός Gaafar Nimeiry ανατράπηκε από πραξικόπημα, οι εναπομείναντες Ισραηλινοί εκκενώθηκαν από το θέρετρο και οι διακοπές τελείωσαν.
Κρατώντας Απόσταση.
Αν και είχαν συνοδεύσει τους Αιθίοπες Εβραίους μέσα σε αυτή την τραυματική τους εμπειρία και έτρεφαν βαθύ σεβασμό για αυτούς, ο Shimron λέει ότι το πρωτόκολλο ασφάλειας της Μοσάντ όριζε ότι οι άνθρωποι της Μοσάντ έπρεπε να κρατάνε τις αποστάσεις τους από το ανθρώπινο τους φορτίο και να κρύβουν τις ταυτότητές τους όσο τους μεταφέρουν στο Arous. Αν συλλαμβάνονταν οι πρόσφυγες, θα έπρεπε να επιμείνουν στις ψεύτικες ιστορίες τους, οπότε αυτό που τους είχε ειπωθεί ήταν ότι οι άνθρωποι που τους συνοδεύανε ήταν Ευρωπαίοι απεσταλμένοι και όχι Ισραηλινοί.
Μόνο κατά τη διάρκεια επισκέψεων στο Ισραήλ, όταν έπαιρναν κάποιο διάλειμμα από τα πόστα τους στο Σουδάν, μπορούσαν ο Shimron και οι συμπατριώτες του να πηγαίνουν στα κέντρα ενσωμάτωσης όπου στεγάζονταν οι Αιθίοπες Εβραίοι. Ακόμα και τότε βέβαια, για λόγους ασφαλείας, δεν τους επιτρεπόταν να δηλώσουν την ταυτότητά τους, ως οι διασώστες τους. Καθώς μιλούσαν στους νέους μετανάστες σε ένα μείγμα Εβραϊκών και Αμχαρικών, συστήνονταν ως εργαζόμενοι της Εβραϊκής Υπηρεσίας.
Αλλά σε μια περίπτωση, η κάλυψη του Shimron διαλύθηκε – από ένα μικρό παιδί. Ο Shimron γράφει ότι το παιδί πήγε κατά πάνω του σε ένα κέντρο ενσωμάτωσης και του είπε σε καλά εβραϊκά «Θείε, σε θυμάμαι με το κόκκινο φορτηγό μέσα στο ρέμα!» Ο Shimron παραδέχεται ότι εξεπλάγη από το πώς αντέδρασε ο ίδιος. «Δεν είμαι και πολύ συναισθηματικός τύπος, αλλά ομολογώ ότι μου ξέφυγαν λίγα δάκρυα στα μάγουλα».
Allison Kaplan Sommer, Ανταποκρίτρια της Haaretz.