Οι Άνθρωποι της Βίβλου στη Νήσο των Σμαραγδιών. Η Ιστορία των Εβραίων στην Ιρλανδία.

My Jewish History, της Tamar Fox.

Μια εβραϊκή συντροφιά με την ευκαιρία ενός γάμου έξω από το δικαστήριο του Γουότερφορντ στην Ιρλανδία το 1901. (Wikimedia Commons).

Οι Εβραίοι υπήρξαν στην Ιρλανδία για αιώνες και πολλοί από αυτούς υπήρξαν πετυχημένες και επιφανείς φιγούρες της χώρας σε επίπεδο πολιτικής, επιχειρήσεων και θεολογίας. Η Ιρλανδία έβγαλε τον Χαϊμ Χέρτζογκ, τον έκτο πρόεδρο του Ισραήλ (σ.τ.μ.: και πατέρα του σημερινού προέδρου του Ισραήλ), και ο Λέοπολντ Μπλουμ, ο ήρωας του Οδυσσέα του Τζέϊμς Τζόϊς, ενός εμβληματικού ιρλανδικού γραπτού, ήταν επίσης Εβραίος. Ωστόσο, δύσκολα θα έλεγε κανείς ότι η ιρλανδική κοινότητα σήμερα αναπτύσσεται και οι Εβραίοι ήταν πάντοτε ευπρόσδεκτοι σε αυτή την κυρίαρχα Καθολική χώρα. Κατά τη διάρκεια του Ολοκαυτώματος, η Ιρλανδία αρνήθηκε να δώσει άσυλο στους Εβραίους που έψαχναν πώς να δραπετεύσουν από τους Ναζί και ο αντισημιτισμός αποτέλεσε ένα μικρό αλλά επίμονο πρόβλημα. Διώξεις και Άρνηση των Δικαιωμάτων Οι Εβραίοι έφτασαν στην Ιρλανδία το 1709 όταν μια ομάδα πέντε εμπόρων, μάλλον από τη Νορμανδία, ζήτησαν είσοδο στη χώρα και απορρίφθηκαν, σύμφωνα με τα Χρονικά του Ινισφάλεν (των μεσαιωνικών χρόνων της Ιρλανδίας). Υπήρχαν κάποιοι Εβραίοι στην Ιρλανδία κατά τη διάρκεια του 12ου και του 13ου αιώνα, αλλά όταν η Βρετανία απέλασε όλους τους Εβραίους της το 1290, οι Εβραίοι της Ιρλανδίας εξαναγκάστηκαν επίσης σε φυγή. Μια Εβραϊκή Κοινότητα επανεγκαταστάθηκε στη χώρα στα τέλη του 15ου αιώνα ως πρόσφυγες που αναζήτησαν ασφαλές καταφύγιο από την Ιερά Εξέταση στην Ισπανία και την Πορτογαλία. Μόνο μια χούφτα Εβραίοι έμεναν στην Ιρλανδία για τα επόμενα 300 χρόνια, πολλοί εκ των οποίων έφτασαν στη χώρα λόγω διώξεων που υπέστησαν σε άλλα μέρη της Ευρώπης. Οι περισσότεροι έζησαν (και ακόμα ζούνε) μέσα και γύρω από το Δουβλίνο, αλλά υπήρχε επίσης συναγωγή στο Κορκ από το 1725 μέχρι το 1796 – και ακόμα μία ιδρύθηκε το 1860. Αυτές οι κοινότητες απασχολούνταν κυρίως στο εμπόριο και συνηθέστερα στην εισαγωγή κρασιών. Οι καθολικοί απόστολοι είχαν κάποια επιτυχία στον προσηλυτισμό Εβραίων και μέχρι τα τέλη του 1700 η συναγωγή του Δουβλίνου αναγκάστηκε να κλείσει. Πιθανόν στο κλείσιμό της συνέβαλε και η άρνηση της τοπικής κυβέρνησης να αποδώσει ιθαγένειες στους Εβραίους, παρά το ότι τις απέδωσαν σε άλλους ξένους υπηκόους της εποχής. Το 1822 μια μικρή ομάδα Εβραίων έφτασαν από τη Γερμανία, την Πορτογαλία και την Αγγλία και ξεκίνησαν ενεργά να χτίζουν από το μηδέν τη νέα εβραϊκή κοινότητα. Ο εβραϊκός πληθυσμός αυξήθηκε από 453 άτομα το 1881 σε σχεδόν 4.000 το 1901. Μικρές κοινότητες αναδύθηκαν στο Λίμερικ, το Γουότερφορντ, το Μπέλφαστ και το Λόντονντέρι. Καθώς η κοινότητα αποκτούσε δυναμική, ο καθολικός κλήρος άρχισε να ανησυχεί. Ένας ιερέας συγκεκριμένα, ο Πατέρας Τζον Κριφ από το Λίμερικ, ένιωσε ότι απειλείται από τους Εβραίους και έβγαλε αρκετούς εμπρηστικούς λόγους ενθαρρύνοντας τους Καθολικούς να μποϊκοτάρουν τους Εβραίους εμπόρους και, σε ορισμένες περιστάσεις, να κινηθούν βίαια. - ΔΙΑΒΑΣΤΕ (ΣΤΑ ΑΓΓΛΙΚΑ): Η δολοφονία δύο Εβραίων ξεσηκώνει τους Εβραίους του Δουβλίνου (20 Νοεμβρίου 1923). Έχει γραφτεί ότι ο Κριφ πιθανόν να ήταν επηρεασμένος από την Υπόθεση Ντρέϊφους ενώ είχε επισκεφτεί σε ένα ταξίδι του τη Γαλλία. Όποιο κι αν ήταν το κίνητρό του, η προσπάθεια του να οδηγήσει τους Εβραίους έξω από το Λίμερικ στέφθηκε με επιτυχία. Με μποϊκοτάζ που τους έκαναν να ασφυκτιούν οικονομικά και με μια σειρά σωματικών και λεκτικών κακοποιήσεων που έθεταν σε κίνδυνο την ασφάλειά τους, οι περισσότεροι Εβραίοι του Λίμερικ έφυγαν από τη χώρα. Ωστόσο, μετά από λίγα χρόνια ο Κριφ πήρε μετάθεση στο Μπέλφαστ από την εκκλησιαστική ιεραρχία και η κοινότητα του Λίμερικ αναγεννήθηκε κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Ο Δήμαρχος του Δουβλίνου Robert Briscoe (στα δεξιά) συναντάται με τον Δήμαρχο της Βοστόνης John Collins το 1962. (Αρχεία του Δήμου της Βοστόνης / Flickr).

Οι Ιρλανδοί Εβραίοι και η ιρλανδική ανεξαρτησία Αν και η ιρλανδική εβραϊκή κοινότητα δεν πήρε ποτέ επισήμως θέση σχετικά με την ιρλανδο-βρετανική σύγκρουση, ήταν γενικά γνωστό ότι διατηρούσε συμπάθειες με τον ιρλανδικό εθνικιστικό αγώνα. Στην εξέγερση του Πάσχα του 1916 πολλοί Εβραίοι έσωσαν στα σπίτια τους τους εξεγερμένους ο Ρόμπερτ Μπρίσκο (Robert Briscoe), ο πρώτος Εβραίος Δήμαρχος του Δουβλίνου [αλλά όχι ο πρώτος Εβραίος Δήμαρχος της χώρας – αυτή η τιμή ανήκει στον Γουίλιαμ Άνιας (William Annyas), που είχε εκλεγεί το 1555], ήταν ο ίδιος μέλος του Ιρλανδικού Δημοκρατικού Στρατού (ΙΡΑ). Ο πρώην αρχιραβίνος της Ιρλανδίας, ο Δρ. Άϊζακ Χέρτζογκ, ήταν φίλος του Ιρλανδού πρωθυπουργού Ίμον ντε Βαλέρα. Επιπλέον, ένας Εβραίος δικηγόρος, ο Μάϊκλ Νόϊκ, υπερασπίστηκε τα μέλη του κόμματος Σιν Φέϊν και ήταν προσωπικός φίλος ο ίδιος του Μάϊκλ Κόλινς, του γνωστού εθνικιστή του ΙΡΑ. Το ιρλανδικό Σύνταγμα του 1937 αναγνώρισε τον Ιουδαϊσμό ως μειονοτική πίστη και στους Εβραίους δόθηκε ελευθερία από κάθε διάκριση εις βάρος τους. - ΔΙΑΒΑΣΤΕ (ΣΤΑ ΑΓΓΛΙΚΑ): Ο Εβραίος που εκλέχτηκε Δήμαρχος του Δουβλίνου (26 Ιουνίου 1956) Η επίδραση του Ολοκαυτώματος στην Ιρλανδία Οι Εβραίοι της Ιρλανδίας αναμείχθηκαν σε δραστηριότητες εναντίον των Ναζί ήδη από το 1933, όταν ο αρχιραβίνος Χέρτζογκ οργάνωσε διαδηλώσεις ενάντια στο Τρίτο Ράϊχ. Ο Ρόμπερτ Μπρίσκο, που την εποχή εκείνη ήταν ένας επιφανής και αξιοσέβαστος νομοθέτης μέσω του κόμματος του Φιάνα Φάϊλ, μιλούσε συχνά δημόσια ενάντια στον αντισημιτισμό. Αλλά οι προσπάθειες του Μπρίσκο και του Χέρτζογκ αποδείχθηκαν μάταιες και δεν απέδωσαν κατά τη διάρκεια του διεθνούς συνεδρίου του Εβιάν το 1938. Στο Εβιάν οι ηγέτες του κόσμου συνήλθαν για να συζητήσουν το προσφυγικό πρόβλημα στην Ευρώπη και η Ιρλανδία, όπως και οι υπόλοιπες χώρες, έκλεισαν τις πόρτες τους για όλους τους πρόσφυγες. ΔΙΑΒΑΣΤΕ (ΣΤΑ ΑΓΓΛΙΚΑ): Οι Ιρλανδοί Πρεσβύτεροι διαδηλώνουν ενάντια στις ναζιστικές διώξεις κατά των Εβραίων (30 Ιουνίου 1939) https://www.jta.org/1939/07/02/archive/irish-presbyterians-protest-against-nazi-persecutions-of-jews?_ga=2.45194599.2111577185.1620335276-549229789.1620335276 Ο Φρανκ Τ. Κρέμινς, ο Ιρλανδός εκπρόσωπος στο Εβιάν, επέμεινε ότι η Ιρλανδία είχε αρκετές δυσκολίες ήδη για να τα βγάλει πέρα με τον ντόπιο πληθυσμό και δεν θα μπορούσε να αντέξει μια εισροή μεταναστών. Το υπουργείο Δικαιοσύνης εξέδωσε μια έκθεση στην οποία δηλωνόταν συγκεκριμένα οι Εβραίοι ως πρόβλημα, επισημαίνοντας «Καθώς οι Εβραίοι δεν αφομοιώνονται στον ντόπιο πληθυσμό, όπως οι άλλοι μετανάστες, υπάρχει ένας κίνδυνος ότι μια μεγάλη αύξηση στους αριθμούς τους μπορεί να προκαλέσει κοινωνικό πρόβλημα». Ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος έφερε πολλές δυσκολίες για τους Εβραίους σχεδόν σε όλο τον κόσμο, αλλά η ιρλανδική εβραϊκή κοινότητα υπήρξε σχετικά ασφαλής. Η Ιρλανδία θεωρούταν ουδέτερη χώρα, αλλά η γενική αντι-βρετανική της στάση οδήγησε σε μια περιορισμένη υποστήριξη της Γερμανίας, περισσότερο στο πνεύμα του ότι «ο εχθρός του εχθρού μου είναι φίλος μου». Οι φάκελοι των Ναζί από τη Συνδιάσκεψη του Βανζέε το 1942 σημειώνουν 4.000 Εβραίους μελλοθάνατους, με δεδομένο ότι η Ιρλανδία τελικά θα έπεφτε στα χέρια του Τρίτου Ράϊχ. Οι Ναζί βέβαια ήταν πολύ μακριά από το να επιτύχουν τον σκοπό τους. Μόνο ένας Εβραίος Ιρλανδός σκοτώθηκε κατά τη διάρκεια του Ολοκαυτώματος. Η Ιρλανδική Εβραϊκή Κοινότητα βοήθησε να σωθούν εκατοντάδες εβραιόπουλα της Βιέννης. Τα παιδιά ξέφυγαν από τους Ναζί μέσω τρένου με τη μεταφορά Kindertransport, και τα υποδέχτηκαν σε μια φάρμα την επαρχία Ντόουν, στη Βόρεια Ιρλανδία. Η φάρμα νοικιάστηκε από την Εβραϊκή Κοινότητα του Μπέλφαστ το 1938 με τη βοήθεια και την υποστήριξη των Εβραίων της Ιρλανδίας. ΔΙΑΒΑΣΤΕ (ΣΤΑ ΑΓΓΛΙΚΑ): Τα ορφανά εβραιόπουλα φτάνουν στην Ιρλανδία από την Πράγα (25 Φεβρουαρίου 1946) https://www.jta.org/1946/02/26/archive/jewish-orphans-arrive-in-ireland-from-prague-will-live-in-refugee-settlement?_ga=2.9049718.2111577185.1620335276-549229789.1620335276 Με το που τελείωσε ο πόλεμος, ο πρωθυπουργός Ντε Βαλέρα επέτρεψε σε εκατό ακόμη ορφανά από την Τσεχοσλοβακία να μείνουν στο κάστρο Κλόνιν, στο Ντέλβιν του Γουέστμιθ για 15 περίπου μήνες προτού μεταναστεύσουν στις Ηνωμένες Πολιτείες, το Ισραήλ και το Ηνωμένο Βασίλειο. Η εβραϊκή κοινότητα στην Ιρλανδία σήμερα Ο εβραϊκός πληθυσμός έφτασε στο ανώτατο όριο του, τους 5.500 Εβραίους, στα τέλη της δεκαετίας του ’40, και σήμερα υπάρχουν λιγότεροι από 2.000 Εβραίοι. Η κοινότητα συρρικνώνεται και, τα τελευταία είκοσι χρόνια, πολλά εβραϊκά κτίρια έχουν πουληθεί ή κλείσει και πλέον χρησιμοποιούνται για άλλους λόγους. Υπάρχουν τρεις συναγωγές στο Δουβλίνο πια – δύο της Ορθόδοξης τάσης και ένα της τάσης των Προοδευτικών. Υπάρχουν επίσης και συναγωγές της Ορθόδοξης τάσης στο Μπέλφαστ. Άλλη μια, στο Κορκ, έκλεισε τον Φεβρουάριο του 2016. Πηγή: https://www.myjewishlearning.com/article/history-of-jews-in-ireland/?utm_source=mjl_maropost&utm_campaign=MJL&utm_medium=email