«Λάτρεις της περιπέτειας και οπορτουνιστές»: πρόσφατα ανακαλυφθείσες πληροφορίες αποκαλύπτουν πως πρώην Ναζί διείσδυσαν στις μυστικές υπηρεσίες της Δυτικής Γερμανίας. Ofer Aderet, Haaretz, 29.10.2020.
Πρώην Ναζί που υπηρέτησαν στα SS και την Γκεστάπο διείσδυσαν στις δυτικογερμανικές μυστικές υπηρεσίες ως κατάσκοποι και προκάλεσαν σοβαρή ζημιά. Μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, αυτοί οι κατάσκοποι ελέγχονταν από τη Σοβιετική Ένωση, δηλαδή τον ορκισμένο τους εχθρό μόλις λίγο καιρό πριν. Αυτό το εκπληκτικό επεισόδιο καταγράφεται σε μια νέα μελέτη από τον ιστορικό Ντάνι Όρμπαχ (Danny Orbach), βασισμένη σε πρόσφατα αποχαρακτηρισμένα μυστικά έγγραφα της CIA και της BND (τις ομοσπονδιακές μυστικές υπηρεσίες της Δυτικής Γερμανίας – και σήμερα της ενωμένης Γερμανίας). Ο Όρμπαχ περιγράφει πως οι σοβιετικοί, χρησιμοποιώντας διπλούς πράκτορες, κατάφεραν να πάρουν στα χέρια τους τις πλέον απόρρητες πληροφορίες της Δυτικής Γερμανίας και «να προκαλέσουν θανάσιμη ζημιά» στην κοινότητα των μυστικών υπηρεσιών της. Και πως συνέβη αυτοί οι λυσσασμένοι, υποτίθεται, αντικομμουνιστές Ναζί να φτάσουν να δουλεύουν για λογαριασμό των απεχθών πρώην εχθρών τους; «Κάποιοι ήταν λάτρεις της περιπέτειας και οπορτουνιστές», λέει ο Όρμπαχ, «και κάποιοι δούλευαν σαν μισθοφόροι και κατάσκοποι με τον ψηλότερο μισθό.» Μας λέει ότι πέρα από τη Σοβιετική Ένωση, οι πρώην Ναζί δουλεύανε επίσης, με διάφορους τρόπους, και για λογαριασμό των αραβικών κρατών, ακόμα και του Ισραήλ, σύμφωνα με μερικές αποσπασματικές αναφορές που έχουμε. Μετά την ήττα της στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, η Γερμανία έσπασε σε δύο χώρες ακολουθώντας τον ευρωπαϊκό διχασμό, η μία, η δυτική στο δημοκρατικό μπλοκ και η ανατολική, στο κομμουνιστικό μπλοκ. Η BND ανέλαβε μια εκστρατεία ενάντια στην κομμουνιστική ανατροπή. Με έναν τέτοιο στόχο, ενσωμάτωσε στην υπηρεσία της πολλούς βετεράνους των μυστικών υπηρεσιών και του συμπλέγματος ασφαλείας των Ναζί, συμπεριλαμβανόμενων εγκληματιών πολέμου, με την ελπίδα του να κερδίσει σε επαγγελματική εμπειρία από αυτούς τους ορκισμένους, υποτίθεται, αντικομμουνιστές. Ωστόσο, γράφει ο Όρμπαχ, προσλαμβάνοντας αυτούς τους πρώην Ναζί στην BND αποδείχθηκε δίκοπο μαχαίρι. Εκείνη την εποχή κανένας από τους ανώτερους αξιωματούχους της υπηρεσίας δεν φανταζόταν ότι αυτοί οι άνδρες θα αναζητούσαν τη βοήθεια της Σοβιετικής Ένωσης στη μάχη της κατασκοπίας κατά της Δυτικής Γερμανίας.
Ο Όρμπαχ σημειώνει έναν αριθμό λόγων που οδήγησαν τους πρώην Ναζί να υπερβούν τα ιδεολογικά τους όρια. Ο πρώτος έχει να κάνει με την ανθρώπινη φύση: για να αποφύγουν τον εκνευρισμό των Αμερικάνων και της γερμανικής αριστεράς, οι δυτικογερμανικές μυστικές υπηρεσίες ανέθεσαν στους περισσότερους από τους πρώην Ναζί δουλειές της χαμηλότερης ιεραρχικά κλίμακας. «Αυτή η απόφαση αποδείχθηκε καταστροφική καθώς οι νέοι αυτοί στρατολογημένοι ένιωσαν να αδικούνται, ένιωσαν οργή και πίκρα – μια αδυναμία που το έκανε ευκολότερο σε εχθρικές οργανώσεις να τους στρατολογήσουν», λέει ο Όρμπαχ.
Προσθέτει ότι στα τέλη της δεκαετίας του ’40 και στις αρχές του ’50, οι βετεράνοι της Γκεστάπο και της SD (Υπηρεσία Ασφαλείας των SS, υπό τη διοίκηση του Reinhard Heydrich) «συνδέονταν με στενά δίκτυα φιλίας και μέσω επιχειρηματικών δεσμών, και επηρέαζαν ο ένας τον άλλον, ακόμα κι αν άλλοι υποστήριζαν τη Δύση και άλλοι τη Σοβιετική Ένωση.» Οπότε αν κάποιος από αυτούς δούλευε για την Κομμουνιστική Ανατολή, μπορούσε εύκολα να στρατολογήσει κι άλλους – «όπως ένας ιός υπολογιστή εξαπλώνεται σε ένα πυκνό δίκτυο του ίντερνετ», λέει ο Όρμπαχ.
Αλλά υπήρχαν κι άλλοι λόγοι που το έκαναν εύκολο να στρατολογούν οι Σοβιετικοί πρώην Ναζί στην υπηρεσία τους: ο Όρμπαχ παραθέτει μια εσωτερική έκθεση της CIA που εξέταζε, σωστά, ότι οι Σοβιετικοί είχαν μια απλή θέση στο ζήτημα: «Το πρώην προσωπικό των SS και της SD είναι εγκληματίες πολέμου που μπορούν να συνεχίσουν τις ζωές τους μονάχα κρύβοντας το παρελθόν τους… και άρα είναι ευάλωτοι στον εκβιασμό.» Και κάποιοι, λέει ο Όρμπαχ, ήταν «αναξιόπιστοι, απρόσεκτοι και χαλαροί σε ζητήματα ασφάλειας, κάτι που έκανε τη σοβιετική δουλειά ευκολότερη.»
Ένας από τους κατασκόπους αυτούς ήταν ο Hans Sommer, ένας εγκληματίας πολέμου που είχε συμμετάσχει στον εμπρησμό πολλών συναγωγών και σε σφαγές κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Η δουλειά του στις μυστικές υπηρεσίες της Δυτικής Γερμανίας ήταν να διεισδύει σε νεο-ναζί οργανώσεις για να αναγνωρίζει πρώην Ναζί που εργάζονταν για τις σοβιετικές μυστικές υπηρεσίες. Μέσα από αυτό το έργο πέρασε στην άλλη πλευρά και έγινε σοβιετικός πράκτορας, μέχρι που απολύθηκε το 1953.
Ένας άλλος Ναζί που κατέφυγε στους Σοβιετικούς ήταν ο Hans Clemens, ένας πρώην αξιωματικός της Γκεστάπο από τη Δρέσδη, ο οποίος κατά τη διάρκεια του πολέμου απείλησε και ξυλοκόπησε τον Victor Klemperer, τον Εβραίο γλωσσολόγο που αργότερα έγινε γνωστός για το ημερολόγιό του. Το 1944 ο Clemens ήταν αξιωματικός των SS στη Ρώμη, όπου πήρε μέρος σε μια σφαγή Ιταλών πολιτών.
Τι τον οδήγησε να υπηρετήσει τους Κομμουνιστές μετά τον πόλεμο; Ο Όρμπαχ λέει ότι ο Clemens «απεχθανόταν βαθιά τους Αμερικανούς» και ήθελε να πάρει εκδίκηση επειδή θεωρούσε ότι τον κακοποίησαν ως κρατούμενο πολέμου αλλά και για τον βομβαρδισμό της πόλης του, της Δρέσδης, όπου είχαν σκοτωθεί κάποιοι συγγενείς του. Επίσης χρειαζόταν χρήματα και έψαχνε για κάποια «συναρπαστική περιπέτεια». Αλλά υπήρχε κι άλλος ένας μοναδικός λόγος: ο Clemens θεωρούσε ότι ο Κομμουνισμός θα επικρατήσει στον επόμενο πόλεμο. Και έτσι, αφού είχε υπηρετήσει τους ηττημένους, τη Γερμανία, και στους δύο παγκόσμιους πολέμους, «τώρα, επιτέλους, ήθελε να πάει με τους νικητές», εξηγεί ο Όρμπαχ. Κατ’ εντολή των Σοβιετικών, διείσδυσε στις δυτικογερμανικές υπηρεσίες πληροφοριών ως διπλός πράκτορας και αργότερα στρατολόγησε δύο ακόμα βετεράνους του συμπλέγματος ασφαλείας και πληροφοριών ως κατασκόπους επίσης. Ο σημαντικότερος ήταν ο Χάϊντζ Φέλφε, ένας πρώην αξιωματικός της SD ο οποίος επίσης καταγόταν από τη Δρέσδη και έτρεφε βαθιά οργή για τη Δύση που βομβάρδισε την αγαπημένη του πόλη, που ισοπέδωσε την πατρίδα των παιδικών του χρόνων. Με το πέρασμα του καιρού ο Φέλφε έγινε «ο πιο σημαντικός κατάσκοπος της Μόσχας μέσα στη δυτικογερμανική υπηρεσία πληροφοριών», σύμφωνα με τον Όρμπαχ. Δύο μήνες μετά τη στρατολόγησή του από τη σοβιετική κατασκοπία, ο Φέλφε διείσδυσε στη γερμανική. Ο άνθρωπος που τον «στρατολόγησε» στην BND, χωρίς να συνειδητοποιεί ότι έφερνε έναν κατάσκοπο μέσα στην οργάνωση, ήταν ένας άλλος Ναζί, ο Wilhellm “Willie” Krichbaum, πρώην διοικητής της μυστικής αστυνομίας και διαβόητος εκτελεστής μαζικών δολοφονιών που τώρα δούλευε για τη δυτικογερμανική υπηρεσία πληροφοριών. Η πληροφορία ότι ο Φέλφε αποσπάστηκε από τις δυτικογερμανικές υπηρεσίες στους Σοβιετικούς έφτασε λαθραία στον προορισμό της μέσα σε μια συσκευασία με παιδικές τροφές. Ο Φέλφε συναντιόταν με τον Ρώσο «χειριστή» του σε κινηματογράφους, εκκλησίες και άλλα δημόσια μέρη. Ο Φέλφε έπειτα πήρε προαγωγή και υπηρέτησε στο αρχηγείο της BND, όπου ήρθε πιο κοντά στα κέντρα εξουσίας και τελικά τοποθετήθηκε επικεφαλής του «σοβιετικού γραφείου» στο τμήμα αντικατασκοπείας της Δυτικής Γερμανίας. «Η ζημιά που προκάλεσε στη Δύση δεν μπορεί να περιγραφεί», λέει ο Όρμπαχ. Κάθε μέρα έβγαζε ντοκουμέντα από την υπηρεσία, μέσα στα ρούχα του, τα φωτογράφιζε και έπειτα έφτιαχνε τα αρνητικά στο απομονωμένο σπίτι του. Συνολικά, ο Φέλφε παρέδωσε στον Ρώσο χειριστή του πάνω από δεκαπέντε χιλιάδες μυστικά έγγραφα και είκοσι ρολά μικροφίλμ.
Μεταξύ άλλων που έκανε, ο Φέλφε εξέθεσε τις ταυτότητες τουλάχιστον εκατό πρακτόρων της CIA οι οποίοι δούλευαν στη Σοβιετική Ένωση, χάλασε κάποιες επιχειρήσεις της CIA και της BND, παρείχε στη Σοβιετική Ένωση κωδικά-ονόματα και διευθύνσεις και τους αποκάλυψε επίσης τη μυστική δομή και τις μεθόδους εργασίας των δυτικογερμανικών υπηρεσιών πληροφοριών και άλλων δυτικογερμανικών υπηρεσιών. «Για τους Σοβιετικούς, οι πληροφορίες που έδωσε σχετικά με τον εξοπλισμό της Bundeswehr, του στρατού της Δυτικής Γερμανίας, ήταν εξαιρετικά χρήσιμες», λέει ο Όρμπαχ.
Ο Όρμπαχ, 38 ετών, διδάσκει ιστορία και ασιατικές σπουδές στο Εβραϊκό Πανεπιστήμιο. Τα ερευνητικά του πεδία είναι ποικίλα και περιλαμβάνουν επαναστάσεις, πολιτικές εκτελέσεις, στρατιωτική αντίσταση, εγκλήματα πολέμου, στρατιωτικές περιπέτειες, κατασκοπία και διπλούς πράκτορες στη Γερμανία, την Ιαπωνία, την Κίνα, το Ισραήλ και αλλού. Γράφει ένα ιστορικο-πολιτικό μπλογκ («The Owl», η κουκουβάγια) και φτιάχνει τακτικά ένα podcast σχετικά με τις μυστικές υπηρεσίες και την κατασκοπία (το «The Triple Agent», ο τριπλός πράκτορας). Δημοσίευσε την έρευνά του αυτή στο Tabur, ένα περιοδικό του Εβραϊκού Πανεπιστημίου. Θα συμπεριληφθεί στο επερχόμενο βιβλίο του που έχει θέμα τη δουλειά των βετεράνων των μυστικών υπηρεσιών των Ναζί κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, με έμφαση στη Μέση Ανατολή.
Ο Όρμπαχ λέει ότι ακόμα και όταν σωρεύτηκαν οι υποψίες για τον Φέλφε, η ηγεσία των μυστικών υπηρεσιών της Δυτικής Γερμανίας δεν τον συνέλαβε. Ίσως επειδή δεν μπορούσαν να πιστέψουν ότι ένας πρώην Ναζί θα συνεργαζόταν με τους Κομμουνιστές. «Οι αξιωματικοί ασφαλείας και μυστικών υπηρεσιών της Δυτικής Γερμανίας συνέδεαν στο μυαλό τους τους κατασκόπους και τους διπλούς πράκτορες με τους αριστεριστές που είχαν δεσμούς με κομμουνιστικές οργανώσεις ή με αντι-ναζί αντιστασιακούς. Όχι με βετεράνους του καθεστώτος ασφάλειας και μυστικών υπηρεσιών των Ναζί.»
Ο Φέλφε συνελήφθη τελικά το 1961, ενώ ήδη δούλευε μια δεκαετία ως διπλός πράκτορας. Αλλά η ζημιά είχε γίνει στην υπηρεσία που τον προσέλαβε και μάλιστα δεν σταμάτησε εκεί. Η εικόνα της υπηρεσίας βλάφτηκε σοβαρά από τη στιγμή που έγινε γνωστό πως ένας πρώην Ναζί, που κατασκόπευε για τους Σοβιετικούς, είχε φτάσει σε τόσο ψηλή θέση στην ιεραρχία της. Ο Όρμπαχ λέει ότι η σοβιετική διείσδυση στις δυτικογερμανικές υπηρεσίες πληροφοριών ήταν «ένα από τα πιο σπουδαία επιτεύγματα των σοβιετικών υπηρεσιών από τις απαρχές του Ψυχρού Πολέμου. Και συνέβη σε μεγάλο βαθμό χάρη στην ιδεολογική κατάρρευση του Τρίτου Ράϊχ. Πηγή: https://www.haaretz.com/israel-news/.premium-how-the-soviets-recruited-nazi-war-criminals-to-spy-on-the-west-1.9272286
Comments