Χιλιάδες Αιθίοπες Εβραίοι (#EthiopianJews) μεταφέρθηκαν στο Ισραήλ (#Israel) στα πλαίσια μιας τολμηρής αποστολής που περιλάμβανε έναν χώρο ψεύτικων διακοπών. Ο αδερφός του Αιθίοπα ακτιβιστή που βοήθησε να ξεκινήσει η επιχείρησε ελπίζει ότι η νέα ταινία του Netflix θα αποδώσει τη γενναιότητα της κοινότητας του.
Martin Francisco Saps, 28 Ιουλίου 2019.
Για μια νέα επιχείρηση που αποσκοπεί στο κέρδος, το Σουδάν (#Sudan) μπορεί να μην έμοιαζε με το πιο λογικό ή ασφαλές μέρος για να ανοίξει ένα θέρετρο καταδύσεων. Ευτυχώς, όμως, οι ιδιοκτήτες του Arous δεν ενδιαφέρονταν τόσο για την οικονομική του επιτυχία μέσα στη δεκαετία του 1980, καθώς οι τουρίστες δεν ήταν η βασική τους έγνοια. Το παραθαλάσσιο θέρετρο της Κόκκινης Θάλασσας ήταν στην πραγματικότητα μια βιτρίνα πρακτόρων της Μοσάντ (#Mossad) που σκόπευαν να μεταφέρουν λαθραία χιλιάδες Αιθίοπες Εβραίους μέσα στο Ισραήλ. Αν όλο αυτό ακούγεται σαν το είδος της ιστορίας που θα περιμένατε να δείτε σε μια ταινία, πλέον αυτή η ταινία υπάρχει πράγματι.
Το «The Red Sea Diving Resort» κάνει πρεμιέρα στο Netflix αυτή την Τετάρτη με πρωταγωνιστές τους Chris Evans (“Avengers: Endgame”), Ben Kingsley (“Schindler’s List”) και Haley Bennett (“The Girl on the Train”), με την υπογραφή και τη σκηνοθεσία του Gideon Raff (“Homeland”) και βασισμένο στη μυστική ισραηλινή ‘Επιχείρηση Αδέλφια’ (#OperationBrothers).
Αλλά σύμφωνα με τον Naftali Aklum, τον αδερφό ενός από τους Αιθίοπες πρωταγωνιστές της ταινίας, η ηρωική ιστορία που εμπνέει είναι στην πραγματικότητα η άλλη πλευρά αυτής της ιστορίας: το επικίνδυνο ταξίδι των Αιθιόπων Εβραίων και του ρίσκου που πήραν οι ακτιβιστές ανάμεσα τους, στην Αιθιοπία (#Ethiopia) και το Σουδάν. Αυτή η ιστορία, μας λέει, ακόμα και αν λεγόταν έμμεσα, θα βοηθούσε πολύ να ενδυναμωθούν οι Αιθίοπες Ισραηλινοί που αναζητούν την ταυτότητά τους σε μια κοινωνία που δεν τους αποδέχεται απόλυτα.
Σε μια προβολή-έκπληξη της ταινίας στην εβραϊκή κοινότητα στον Καναδά πέρυσι, ο Raff αντηχούσε αυτά τα συναισθήματα: «Όταν συναντώ έναν από τους καλύτερους γιατρούς του Ισραήλ που μου λέει ότι ο πατέρας του τον κρατούσε 4 χρονών στους ώμους του όταν βγαίνανε από την Αιθιοπία, ή όταν συναντώ καλλιτέχνες ή μέλη της βουλής, αιθιοπικής καταγωγής, γνωρίζω ότι αυτό είναι κάτι που ο κόσμος πρέπει να ξέρει».
‘Μικρός Μωυσής’ Το 1977 μετά από μια μυστική συμφωνία ανάμεσα στο μαρξιστικό καθεστώς της Αιθιοπίας και την ισραηλινή κυβέρνηση σχετικά με μια αγοραπωλησία όπλων, επιτράπηκε στους πρώτους Αιθίοπες Εβραίους να φύγουν μυστικά από τη χώρα με δύο ισραηλινές πτήσεις. Αλλά μετά τη δημόσια αναφορά στη συμφωνία σε μια ομιλία του τότε Υπουργού Εξωτερικών Moshe Dayan τον Φεβρουάριο του 1978, οι οργισμένοι ηγέτες της Αιθιοπίας αθέτησαν τη συμφωνία και άρχισαν τις διώξεις εναντίον των Αιθιόπων Εβραίων ακτιβιστών που ενεπλάκησαν στην επιχείρηση. Ένας από αυτούς τους ακτιβιστές ήταν ο Farede Yazazao Aklum.
Ο Farede Aklum είναι ο χαρακτήρας που στάθηκε ως η έμπνευση για τον χαρακτήρα του Kebede Bimro (τον οποίο ερμηνεύει ο Michael K. Williams της διάσημης σειράς “The Wire”) στην καινούργια αυτή ταινία. Φοβούμενος για τη ζωή του μετά την κατάρρευση της μυστικής συμφωνίας, ο Aklum κατέφυγε στο σπίτι του στο Tigray, στη βόρεια Αιθιοπία, και ξεκίνησε να περπατάει τα 480 χιλιόμετρα (300 μίλια) μέχρι τη σουδανέζικη πρωτεύουσα του Χαρτούμ. Κουβαλούσε μαζί του ένα σημειωματάριο με τις πληροφορίες επαφής των πρακτόρων της Μοσάντ με τους οποίους είχε συσχετιστεί κατά τη διάρκεια της επιχείρησης των αεροπορικών πτήσεων.
Ο Naftali Aklum θυμάται ότι όταν ο αδερφός του έφτασε τελικά στο Σουδάν ένα μήνα αργότερα, έστειλε επιστολές στη Μοσάντ ζητώντας βοήθεια. Ένα από αυτά τα γράμματα έφτασε μέχρι τον τότε πρωθυπουργό Μεναχέμ Μπεγκίν, ο οποίος έστειλε τον Danny Limor – τον πράκτορα που αργότερα θα σκεφτόταν την επιχείρηση του κέντρου καταδύσεων – να σώσει τον Farede Aklum. Ο Limor είναι η βάση για τον χαρακτήρα του Ari Levinson που ερμηνεύτηκε από τον Chris Evans και βοήθησε ως σύμβουλος σεναρίου στην ταινία.
Ενώ έμενε με τον Limor σε ένα ασφαλές σπίτι στο Χαρτούμ, ο Farede Aklum είχε μια ιδέα. Αν μπορούσε να πείσει τους Αιθίοπες Εβραίους να έρθουν στο Σουδάν, ίσως η Μοσάντ να μπορούσε να τους βγάλει από τη χώρα επίσης. Από το Χαρτούμ, ο Aklum έγραψε γράμματα σε όλα τα εβραϊκά χωριά στην Αιθιοπία, παραινώντας τους να κάνουν το μεγάλο ταξίδι μέχρι το Σουδάν ώστε να πραγματοποιήσουν το 2.700 ετών όνειρό τους να επιστρέψουν στη Σιών.
Ο Naftali Aklum υπολογίζει ότι μεταξύ 1979 και 1984, περίπου 20.000 άτομα από την εβραϊκή κοινότητα της Αιθιοπίας, ερχόμενα από 500 χωριά του Βορρά της χώρας, περπάτησαν μέχρι το γειτονικό Σουδάν. Ο Naftali λέει ότι 4.000 περίπου από αυτούς πέθαναν κατά τη διάρκεια της διαδρομής λόγω πείνας, έκθεσης σε κινδύνους και επιθέσεων από τοπικούς ληστές. Από αυτούς που επέζησαν, λέει, πολλοί πέθαναν από την πείνα και τις αρρώστιες στα σουδανικά στρατόπεδα προσφύγων που ήταν ασφυκτικά γεμάτα από τις εισροές πολλών μουσουλμάνων και χριστιανών που το έσκαγαν από τον αιθιοπικό εμφύλιο.
Από τη στιγμή που οι Αιθίοπες Εβραίοι είχαν φτάσει στο Σουδάν, η Μοσάντ έπρεπε να βρει έναν τρόπο να τους πάρει από εκεί. Τότε μηχανεύτηκαν στην υπηρεσία έναν θαυμάσιο σχέδιο που θυμίζει τη βιβλική έξοδο: να μεταφέρουν λαθραία μέσω καραβιών και αεροπλάνων τους Αιθίοπες Εβραίους μέσα από την Κόκκινη Θάλασσα χρησιμοποιώντας ένα ψεύτικο θέρετρο καταδύσεων ως βιτρίνα.
Τραυματικό Ταξίδι. «Δεν θέλω οι άνθρωποι να σκέφτονται: ‘Α, η ισραηλινή κυβέρνηση έσωσε τους Αιθίοπες Εβραίους από την Αιθιοπία’, επειδή αυτό δεν είναι αλήθεια», λέει ο Naftali Aklum στη Haaretz. «Είμαστε αληθινοί ήρωες οι Αιθίοπες Εβραίοι, αυτοί που παρατήσαμε τα σπίτια μας και περπατήσαμε μέχρι το Σουδάν όταν κανείς δεν μας υποσχόταν, στην τελική, ότι θα τα καταφέρναμε μέχρι την Ιερουσαλήμ.»
Ο Naftali Aklum και όλο του το χωριό, το Endabaguna, έκαναν το ταξίδι των 480 χιλιομέτρων μέχρι το Σουδάν το 1979, λίγα χρόνια πριν ανοίξει το κέντρο καταδύσεων το 1981. Αυτός και η οικογένειά του πέρασαν χρόνο σε ένα ασφαλές σπίτι στο Χαρτούμ πριν τους δοθούνε ψεύτικα ταξιδιωτικά έγγραφα και πετάξουν για το Ισραήλ μέσω Ελλάδας. Ο Naftali, ο νεαρότερος των δώδεκα αδερφών (ο Farede, όντας 30 χρονών, ήταν ο μεγαλύτερος), ήταν μόλις ενός έτους όταν η οικογένειά του έφτασε στο Ισραήλ. Στεγάστηκαν στη νότια πόλη της Be’er Sheva, όπου και μεγάλωσε σε μια γειτονιά 75% αιθιοπική. Λέει ότι εκ των υστέρων κατάλαβε πως αυτή η συνθήκη δυσκόλεψε την ενσωμάτωσή του στην ισραηλινή κοινωνία.
Εξηγεί ότι, όπως και στα παιδιά των επιζώντων του Ολοκαυτώματος, στη γενιά του δεν είπαν τίποτα για το θαρραλέο και τραυματικό ταξίδι των γονιών τους. «Μεγαλώσαμε σκεπτόμενοι ότι ο πραγματικός ήρωας ήταν η κυβέρνηση του Ισραήλ, οπότε δεν ψάχναμε πρότυπα στη δική μας κοινότητα – γιατί κανείς δεν μας είχε μιλήσει για τα σπουδαία πράγματα που έκαναν οι γονείς μας». Μεγαλώνοντας στο Ισραήλ με μεγαλύτερους σε ηλικία γονείς που δεν μιλούσαν εβραϊκά, ο Naftali Aklum λέει ότι κάποιες φορές ένιωθε ντροπή για την οικογένειά του. Πολλά μέλη της κοινότητας, ακόμα και από τις νεότερες γενιές, νιώθανε το ίδιο, προσθέτει. «Δεν δείχνεις μεγάλο σεβασμό για τους γονείς σου… και επίσης θέλεις να ταιριάξεις μέσα στην ισραηλινή κοινωνία, οπότε σκέφτεσαι: ‘Αν τα διαγράψω όλα όσα έχω από την Αιθιοπία, τότε θα είναι ευκολότερο να αφομοιωθώ’», σημειώνει.
Και ήταν μόνο όταν ο Naftali Aklum άρχισε να υπηρετεί στον I.D.F. που λέει ότι «άρχισε να νιώθει Ισραηλινός». Συνέχισε για να σπουδάσει πολιτικά, διοίκηση, ιστορία και Μεσανατολικές Σπουδές στο Πανεπιστήμιο του Ben Gurion στη Negeve, αποφοιτώντας το 2008. Καθώς ενσωματωνόταν όλο και περισσότερο στην ισραηλινή κοινωνία, λέει ότι άρχισε να αποκτά μια όλο και μεγαλύτερη σύγχυση σχετικά με τη σύνθετη ταυτότητά του. Το 2009 αποφάσισε να κάνει ένα «ταξίδι στις ρίζες του», πίσω στην Αιθιοπία, όπου «βρήκε τον εαυτό του. Αυτή ήταν η στιγμή που συνειδητοποίησα ότι έχω μια σπουδαία ιστορία πίσω μου, ότι δεν χρειάζεται να τη διαγράψω, χρειάζεται να είμαι περήφανος για αυτήν», μας λέει. Αυτή ήταν η στιγμή που ο Naftali Aklum αποφάσισε να αφιερώσει τη ζωή του σε διαλέξεις, ξεναγήσεις και σεμινάρια γύρω από την ιστορία των Εβραίων της Αιθιοπίας.
Ενδυναμώνοντας τη Νεολαία.
Ο Naftali Aklum είναι αισιόδοξος ότι η ταινία «The Red Sea Diving Resort» θα βοηθήσει τους νέους Αιθίοπες να νιώσουν πιο περήφανοι για την ιστορία τους, ενισχύοντας τον ηρωισμό τους και τη σημασία των προτύπων τους όπως ο αδερφός του, Farede, ο οποίος συνεχίζει και σήμερα να είναι γνωστός στην αιθιοπική-ισραηλινή κοινότητα ως ο «Μικρός Μωυσής».
Οι υπηρεσίες του Farede Aklum για το κράτος του Ισραήλ δεν σταμάτησαν με την «Επιχείρηση Αδέλφια». Συνέχισε να δουλεύει με τη Μοσάντ μέχρι που πέθανε υπό μυστηριώδεις συνθήκες κατά τη διάρκεια μιας επίσκεψής του στην πρωτεύουσα της Αιθιοπίας Addis Ababa σε ηλικία 60 ετών, το 2009.
Ο Naftali Aklum παραθέτει τα προβλήματα ταυτότητας ως «κάποια από τα βασικότερα προβλήματα της νέας γενιάς εδώ. Από τη μια πλευρά, είναι περήφανοι Εβραίοι. Κάποιοι από αυτούς δεν είναι πολύ περήφανοι που είναι Ισραηλινοί. Κάποιοι από αυτούς είναι περήφανοι που είναι Αιθίοπες. Κάποιοι από αυτούς είναι περήφανοι που είναι Ισραηλινοί και όχι που είναι Αιθίοπες». Πιστεύει ότι μονάχα νιώθοντας περήφανοι για τη σύνθετη ταυτότητά τους, ως Εβραίοι, Ισραηλινοί και μαύροι, θα μπορέσουν οι Αιθίοπες να ενσωματωθούν πλήρως στην ισραηλινή κοινωνία.
Συν τις άλλοις, ο Naftali Aklum ελπίζει ότι η ταινία, όπως και η οργάνωσή του, θα καταστήσουν γνωστή την ιστορία των Αιθιόπων Εβραίων – μια ιστορία που πολλοί Αιθίοπες-Ισραηλινοί ακτιβιστές πιέζουν να ενσωματωθεί στα σχολικά προγράμματα– και στους υπόλοιπους Ισραηλινούς. Ισχυρίζεται ότι η διδασκαλία αυτής της ιστορίας θα βοηθήσει να μειωθούν και οι προκαταλήψεις κατά της κοινότητάς του.
«Δυστυχώς ο ρατσισμός δεν προσπέρασε το Ισραήλ», λέει ο Naftali Aklum. Οι διαδηλώσεις σε όλο το Ισραήλ τον περασμένο μήνα, κατά τις οποίες χιλιάδες κατέβηκαν στους δρόμους για να διαδηλώσουν κατά της αστυνομικής βαναυσότητας (μετά το θανάσιμο πυροβολισμό ενός 18χρονου, του Solomon Teka), έριξαν φως στην απελπισία και τον θυμό πολλών Αιθιόπων-Ισραηλινών δεύτερης γενιάς – στο γεγονός ότι παρά το ότι είναι Εβραίοι, υπηρετούν στο στρατό και έχουν μητρική γλώσσα τα εβραϊκά, το χρώμα του δέρματός τους παρεμποδίζει την κοινωνική τους αποδοχή ως «αληθινών Ισραηλινών».
Αν και το γνωρίζει ότι η ταινία του Netflix δεν πρόκειται να πει ολόκληρη την ιστορία, ο Naftali Aklum βλέπει την ταινία παρόλα αυτά ως νίκη για την κοινότητά του. «Εφόσον παιχτεί η ταινία, οι άνθρωποι θα θέλουν να μάθουν περισσότερα, θα κάνουν περισσότερη έρευνα», μας λέει. Αυτή η ιστορία δεν είναι απλά σημαντική για τους Αιθίοπες Εβράιους, δηλώνει ο Naftali Aklum, είναι σημαντική «για τους Εβραίους όλου του κόσμου». Ώστε να καταλάβουν ότι χιλιάδες άνθρωποι εγκατέλειψαν τις άνετες ζωές τους και περπάτησαν προς το άγνωστο, ότι αγκαλιάσανε την πιθανότητα του θανάτου για το όνειρο του να «φτάσουν μέχρι την Ιερουσαλήμ». Αυτό, μας λέει, είναι το απόγειο του Σιωνισμού. Martin Francisco Saps, Αρθρογράφος της Haaretz. Πηγή: https://www.haaretz.com/israel-news/.premium-the-real-heroes-of-the-red-sea-diving-resort-rescue-1.7580998?fbclid=IwAR2YNEtUKvdxhZCAgak1_nONCF0nw_Ws48fy4Lp9LxZE9dsEcN0o01GF-qQ