Του Jeremy Moses
Στις 3 Ιουλίου 1976 ο Ισραηλινός στρατός εισέβαλε στο αεροδρόμιο του Έντεμπε (#Entebbe), στην Ουγκάντα (#Uganda), και απελευθέρωσε τους ομήρους της πτήσης 139 της Air France. Η Επιχείρηση Έντεμπε, γνωστή επίσης ως Επιχείρηση Ιωνάθαν και Επιχείρηση Κεραυνός, έσωσε σχεδόν όλους τους επιβάτες της πτήσης καθώς και το πλήρωμά της. Έχει γίνει η πιο διάσημη αποστολή διάσωσης στην Ισραηλινή ιστορία.
Οι αεροπειρατές της πτήσης 139 ήταν μέλη του Λαϊκού Μετώπου για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης (#PFLP). Το Λ.Μ.Α.Π. ιδρύθηκε στη δεκαετία του 1960 από τον George Habash, έναν Χριστιανό Παλαιστίνιο, με σκοπό την απελευθέρωση της Παλαιστίνης από «τον αντιδραστικό ιμπεριαλισμό». Η πρώτη αεροπειρατεία του ΛΜΑΠ έλαβε χώρα στις 18 Ιουλίου του 1968 στη Ρώμη σε ένα αεροπλάνο των ισραηλινών αερογραμμών που οδηγήθηκε στην Αλγερία (#Algeria), όπου οι επιβάτες κρατήθηκαν όμηροι για έναν μήνα μέχρι να διαπραγματευτεί το Ισραήλ την απελευθέρωσή τους. Μέχρι τα τέλη του 1970, το ΛΜΑΠ είχε διασπαστεί σε διαφορετικές φράξιες και η καταστροφή του Ισραήλ ήταν ο μόνος ρητός στόχος της οργάνωσης.
Πώς να κλέψετε ένα Αεροπλάνο.
Στις 27 Ιουνίου του 1976, ο νέος ηγέτης του ΛΜΑΠ Waddia Haddad συντόνισε άλλη μια αεροπειρατεία, αυτή τη φορά στην πτήση της Air France από το Τελ Αβίβ στο Παρίσι. Τέσσερις τρομοκράτες –δύο Παλαιστίνιοι και δύο Γερμανοί- βρίσκονταν στην πτήση. Οι τρομοκράτες πήραν τον έλεγχο του αεροπλάνου λίγο μετά τη στάση του στην Αθήνα. Έστρεψαν το αεροπλάνο με τους 254 επιβάτες του, στη Βεγγάζη της Λιβύης για καύσιμα και έπειτα πέταξαν προς το Έντεμπε της Ουγκάντα όπου περισσότεροι τρομοκράτες τους περιμένανε για βοήθεια.
Οι καλά οργανωμένοι τρομοκράτες προσγειώθηκαν στο Έντεμπε και ο δικτάτορας της Ουγκάντα, Idi Amin, ανακοίνωσε τα αιτήματα των αεροπειρατών, τα οποία περιλαμβάνανε την απελευθέρωση 53 Παλαιστίνιων τρομοκρατών από τις Ισραηλινές φυλακές. Αν και ο Amin ποτέ δεν παραδέχθηκε την εμπλοκή του στην αεροπειρατεία, λειτούργησε ως ενδιάμεσος μεταξύ των αεροπειρατών και της Ισραηλινής κυβέρνησης. Ανακοίνωσε ότι αν δεν ικανοποιηθούν τα αιτήματα των αεροπειρατών, θα σκοτώνανε όλους τους ομήρους.
Οι Διαπραγματεύσεις καταρρέουν.
Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Γιτζάκ Ραμπίν και ο Υπουργός Άμυνας Σίμον Πέρες ανέλαβαν τη διαχείριση της υπόθεσης ομηρίας. Το σχέδιό τους ήταν να εμφανίσουν ότι θα διαπραγματευτούν με τον Αμίν και το ΛΜΑΠ έτσι ώστε να κερδίσουν χρόνο ώστε να συντονιστεί μια μυστική επιχείρηση διάσωσης.
Το Ισραήλ αιφνιδιάστηκε δύο φορές κατά την προετοιμασία της επιχείρησής του. Οι τρομοκράτες ανακοίνωσαν ότι αν δεν ικανοποιούνταν τα αιτήματά τους μέχρι την 1η Ιουλίου, θα σκότωναν όλους τους ομήρους. Αλλά σκεπτόμενοι ότι οι Ισραηλινοί το εννοούσαν ότι θα διαπραγματευτούν, το ΛΜΑΠ επέκτεινε τη διορία για 72 ώρες, κάτι που ήταν κρίσιμο για τον σχεδιασμό της επιχείρησης διάσωσης. Δεύτερον, το ΛΜΑΠ απελευθέρωσε 150 μη-Εβραίους επιβάτες. Κάποιοι από αυτούς τους απελευθερωμένους ομήρους έδωσαν πληροφορίες στη Μοσάντ για το που κρατούνταν οι Εβραίοι όμηροι και που ήταν οι τρομοκράτες.
Την 3η Ιουλίου η Μοσάντ είχε οργανώσει το σχέδιο που αργότερα εγκρίθηκε από τους Ραμπίν και Πέρες.
Η Διάσωση. Εκείνη την ημέρα τέσσερα επιβατικά αεροπλάνα και ένα Boeing 707 ξεκίνησαν στις 3 το μεσημέρι από το Sharm el-Sheikh, στο Σινάϊ. Τα αεροπλάνα πέταξαν κατά μήκος της ακτής αποφεύγοντας τον εντοπισμό τους. Η πτήση κράτησε επτά ώρες και έφτασαν στο Έντεμπε αφού σκοτείνιασε.
Το πρώτο επιβατικό αεροπλάνο που προσγειώθηκε είχε αναλάβει το πιο ριψοκίνδυνο κομμάτι της όλης επιχείρησης. Προγραμμάτισε την προσγείωσή του στο αεροδρόμιο του Έντεμπε την ακριβή ώρα που αναμενόταν μια προγραμματισμένη πτήση ενός Βρετανικού επιβατικού αεροπλάνου, έτσι ώστε να αποφύγει να εμφανιστεί στο ραντάρ του αεροδρομίου. Με την προσγείωσή του, επίσης για να αποφύγει τον εντοπισμό του, η Ισραηλινή μονάδα του τακτικού στρατού εγκατέλειψε το αεροπλάνο με δύο Λαντ Ρόβερ και μία Μερσεντές, δηλαδή την αυτοκινητοπομπή που χρησιμοποιούσε ο Ιντί Αμίν.
Όταν η ομάδα έφτασε με ασφάλεια στο κτίριο όπου κρατούνταν οι όμηροι, αιφνιδίασαν τα μέλη του ΛΜΑΠ και σκότωσαν τους τρομοκράτες με ελάχιστη αντίσταση. Τρεις όμηροι σκοτώθηκαν κατά την ανταλλαγή πυρών και ένα τέταρτο άτομο, που κρατούταν σε νοσοκομείο της Ουγκάντα, σκοτώθηκε αργότερα από στρατιώτες της Ουγκάντα. Εντωμεταξύ, τα άλλα τρία επιβατικά αεροπλάνα προσγειώθηκαν κουβαλώντας περισσότερες μονάδες του στρατού. Και τα τέσσερα μπόρεσαν να συντονιστούν μέσω εντολών που εξέπεμπε το Boeing με ραδιοσυχνότητα. Οι έξτρα Ισραηλινές μονάδες μπόρεσαν να βγάλουν από τη μέση τους στρατιώτες της Ουγκάντα που φρουρούσαν το αεροδρόμιο και να εξασφαλίσουν ασφαλή έξοδο για τους ομήρους. Από τη στιγμή που το πρώτο αεροπλάνο της αποστολής προσγειώθηκε μέχρι τη στιγμή που το τελευταίο αεροπλάνο απογειώθηκε για να φύγει από την Ουγκάντα με όλους τους ομήρους μαζί, είχαν περάσει λιγότερο από δύο ώρες.
Ο Κόσμος αντιδρά.
Η αντίδραση του κόσμου στην επιχείρηση ήταν ανάμεικτη. Ο Ιντί Αμίν προσπάθησε να κερδίσει μια καταδικαστική απόφαση για το Ισραήλ στο Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, ισχυριζόμενος ότι το Ισραήλ καταστρατήγησε την εθνική κυριαρχία της Ουγκάντα. Το αίτημα τελικά απορρίφθηκε, αλλά μόνον αφού ο Γ.Γ. των Ηνωμένων Εθνών Κουρτ Βάλντχαϊμ, αποκάλεσε τη δράση του Ισραήλ «μια σοβαρή παραβίαση της εθνικής κυριαρχίας ενός κράτους-μέλους των Ηνωμένων Εθνών».
Ο μόνος Ισραηλινός αξιωματικός που πέθανε κατά την επίθεση ήταν ο Ταγματάρχης Yonatan (Yoni) Netanyahu, ο αδερφός του μελλοντικού πρωθυπουργού Μπένγιαμιν Νετανιάχου. Ο Γιόνι, όντας ο επικεφαλής διοικητής στην επιχείρηση, πυροβολήθηκε στο στήθος κατά την ένοπλη αντιπαράθεση με σκοπό τον έλεγχο του κτιρίου που κρατούνταν οι όμηροι. Ο θάνατος του Νετανιάχου τον ενέταξε στο Ισραηλινό φολκλόρ ως στρατιωτικό ήρωα. Στην ταινία Η Νίκη του Έντεμπε που γυρίστηκε μόλις έξι μήνες μετά την ίδια την επιχείρηση, τον Νετανιάχου, που ήταν ο κεντρικός ήρωας, υποδύθηκε ο Ρίτσαρντ Ντρέϊφους.
Στο προσωπικό του ημερολόγιο, ο Σίμον Πέρες περιέγραψε την αντίδρασή του όταν άκουσε για τον θάνατο του Γιόνι. «Στις τέσσερις το πρωί, με το που μπήκε ο Motta Gur (τότε επιτελάρχης του Ισραηλινού στρατού) στο γραφείο μου, κατάλαβα την αναστάτωσή του. ‘Σίμον, ο Γιόνι πέθανε. Μια σφαίρα τον χτύπησε στην καρδιά.’ Ήταν η πρώτη φορά μέσα σε όλη αυτή την τρελή εβδομάδα που δεν μπορώ να συγκρατήσω τα δάκρυά μου.»