H Νina Dinar, 93 ετών σήμερα, έχει αγαπήσει τα σκυλιά από την παιδική της ηλικία και αυτό την έσωσε σε ένα στρατόπεδο εργασίας των Ναζί στην Πολωνία (#Poland).
Ofer Aderet, 2 Αυγούστου 2019.
Η Nina Dinar από το Kiryat Ono πραγματοποίησε ένα όνειρό της αυτή την εβδομάδα, ένα όνειρο που ακούγεται περίεργο σε οποιονδήποτε δεν γνωρίζει την εκπληκτική της ιστορία. Η Dinar που τον επόμενο μήνα θα γίνει 94 ετών πάντοτε ευχόταν να αγκαλιάσει έναν Μεγάλο Δανό «όπως αυτός που με έσωσε κατά τη διάρκεια του Ολοκαυτώματος». Για δύο ώρες χάιδευε, αγκάλιαζε και τον χτυπούσε φιλικά στην πλάτη τα δύο σκυλιά που της φέρανε στο σπίτι της.
Η συγκινητική συνάντηση ενορχηστρώθηκε από την Tammy Bar-Yosef, η οποία τα τελευταία χρόνια ερευνούσε ένα ασύνηθες κεφάλαιο της ιστορίας: τα σκυλιά στο Ολοκαύτωμα. Πέρα από τις πολλές μαρτυρίες που μιλούσαν για τους Ναζί που χρησιμοποιούσαν σκύλους για να επιτίθενται στους Εβραίους, καταγράφει τις λιγότερο γνωστές ιστορίες που έχουν να κάνουν με τους σκύλους των Ναζί που έσωσαν Εβραίους. Έτσι βρήκε αρχικά και την Dinar, ακούγοντας για πρώτη φορά την ιστορία του πως σώθηκε.
Η Dinar γεννήθηκε στη Βαρσοβία το 1926. Από τότε που ήταν παιδί αγαπούσε και μεγάλωνε σκυλιά. «Αν και λέγεται ότι οι Εβραίοι δεν έχουν σκύλους, εγώ μεγάλωσα με κάποιους», είπε η Dinar στην Haaretz αυτή την εβδομάδα. «Ακόμα και η γιαγιά μου είχε σκυλιά».
Πρώτες Μνήμες. Οι πρώτες της μνήμες είναι από όταν ήταν τριών, όταν καθόταν χαρούμενη σε έναν καναπέ με έναν γερμανικό ποιμενικό δίπλα της. Σε ηλικία οκτώ ετών, όταν ξέσπασε ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος και η Βαρσοβία βομβαρδίστηκε, ο σκύλος της «τρελάθηκε από τον φόβο του», θυμάται. Η μητέρα της ζήτησε από κάποιους στρατιώτες να τον σκοτώσουν στην αυλή τους, σκεπτόμενη ότι ο σκύλος θα ήταν επικίνδυνος για τον κόσμο. «Τον έθαψα με τη βοήθεια ενός γείτονά μας σε έναν κρατήρα που είχε δημιουργήσει μια βόμβα στο έδαφος στην οδό Jerosolimskie (Ιερουσαλήμ)».
Ακόμα και αργότερα, όταν η οικογένειά της εκτοπίστηκε στο γκέτο, εκείνη συνέχισε να μεγαλώνει σκυλιά. «Πήρα έναν σκύλο από έναν γείτονα που είχε δύο. Ήταν πραγματικά δύσκολο να τον μεγαλώσω». Δεν ξέρει τι απέγινε αυτός ο σκύλος στο τέλος.
Ο πατέρας της δολοφονήθηκε τον Απρίλιο του 1942. Έναν χρόνο αργότερα, όταν ξεκίνησε η εξέγερση του γκέτο, η Νίνα και η μητέρα της μετακινούνταν από υπόγειο σε υπόγειο, «χάρη στην εβραϊκή αντίσταση». Όταν αργότερα οι Γερμανοί επιτέθηκαν στο καταφύγιο όπου βρίσκονταν, η Νίνα και η μητέρα της συνελήφθησαν και εκτοπίστηκαν στο στρατόπεδο θανάτου του Majdanek. Πήραν μαζί τους μια βαλίτσα γεμάτη φωτογραφίες, κοσμήματα και οτιδήποτε άλλο μπορούσαν, αλλά οι Γερμανοί τους τα έκλεψαν. Ήταν στο στρατόπεδο τέσσερις μήνες και κουβαλούσαν βαριές πέτρες. Μια μέρα η Νίνα τραυματίστηκε από σφαίρα ενώ δούλευε. Από τότε, τις μετέφεραν στο στρατόπεδο εργασίας Skarzysko-Kamienna της Πολωνίας στο οποίο οι Εβραίοι δουλεύανε σαν σκλάβοι εργασίας σε ένα γερμανικό εργοστάσιο όπλων.
Ο σκύλος του Ναζί αξιωματικού. Εδώ ξεκινάει και η αξιομνημόνευτη ιστορία της. Όταν η Νίνα και η μητέρα της έφτασαν στο στρατόπεδο, στάλθηκαν στο χώρο της παρέλασης όπου υπεύθυνος ήταν ένας Ναζί αξιωματικός, ο Δρ. Artur Rost. «Στεκόταν εκεί με τον σκύλο του, έναν λευκό Μεγάλο Δανό που είχε μαύρα στίγματα στο δέρμα του. Τα αγαπούσα τα σκυλιά, οπότε τον φώναξα. Δεν σφύριξα καν, έκανα μόνο έτσι (δείχνει έναν ήχο που έκανε με τα χείλη της). Τι υπέροχος σκύλος».
Και τότε, σε αντίθεση με τις πολυάριθμες ιστορίες με βάναυσες επιθέσεις από σκύλους που χρησιμοποιούσαν οι Ναζί, ο σκύλος άφησε τον ιδιοκτήτη του και στράφηκε στη Νίνα, «την τραυματισμένη, ξυπόλυτη, αξιοθρήνητη εβραιοπούλα που στεκόταν στη γραμμή». Για λίγα λεπτά τον χάιδεψε και την έγλειψε. Οι γυναίκες γύρω της, της έλεγαν ότι είναι τρελή, αφού μάλλον το σκυλί είχε εκπαιδευτεί να επιτίθεται σε Εβραίους. Ο αξιωματικός εξεπλάγη επίσης από αυτό που έβλεπε.
Όλους αυτούς τους μήνες η Νίνα έπρεπε να κάνει σκληρή δουλειά. Εκεί όμως «ο σκύλος πάντοτε θα με έβρισκε, όπου κι αν ήμουν». Όταν ερχόταν κοντά, έπαιζε μαζί του. Ο ιδιαίτερος δεσμός ανάμεσα σε αυτήν και τον σκύλο, του οποίου το όνομα δεν γνώριζε, τράβηξε την προσοχή του ιδιοκτήτη του, του Ναζί αξιωματικού. Η Νίνα λέει ότι της έδινε λίγο από το φαγητό του σκύλου σαν επιπλέον τροφή. Ίσως έτσι επιβίωσε εκεί παρά τις απάνθρωπες συνθήκες, ενώ η μητέρα της πέθανε από την πείνα.
Τον Αύγουστο του 1944, καθώς πλησίαζαν οι Ρώσοι, οι Γερμανοί αποφάσισαν να εκκενώσουν το στρατόπεδο και να σκοτώσουν τους αδύναμους εργάτες. Η Νίνα στάλθηκε με μια ομάδα για σκότωμα. Ζυγίζοντας μόνον 32 κιλά, είχε πρηστεί από την πείνα, δεν είχε καθόλου μαλλιά και υπέφερε από διάφορες ασθένειες. Και τότε, σαν σε παραμύθι, έφτασε ο Ναζί αξιωματικός με τον σκύλο του. Ο Rost έλεγξε να δει αν ήταν όλοι εκεί από την ομάδα της Νίνα και δεν αναγνώρισε την ίδια. «Ήταν αδύνατον να με αναγνωρίσει», μας λέει. Ωστόσο, ο σκύλος την αναγνώρισε αμέσως και πήγε προς το μέρος της. Ο Rost την έβγαλε τότε από την ομάδα και την έβαλε σε άλλη ομάδα, που επρόκειτο να ζήσουν. «Έλα εδώ, εσύ πας από ‘δω.», διέταξε.
Έτσι, λόγω του σκύλου ενός Ναζί αξιωματικού, η Νίνα επέζησε. Αργότερα στάλθηκε στο στρατόπεδο Μπούχενβαλντ στη Γερμανία, καταφέρνοντας στη συνέχεια να αποδράσει από μια πορεία θανάτου. Το 1948 έφτασε στο Ισραήλ. Αφού παντρεύτηκε και έκανε δύο παιδιά, επέστρεψε στην ανατροφή σκυλιών. «Ποτέ μου δεν φοβόμουν τα σκυλιά, το αισθάνονται όταν κάποιος τα αγαπάει», μας λέει.
Ποτέ δεν αφηγήθηκε την ιστορία της. Η Dinar δεν είχε πει ποτέ την ιστορία της εκτός της οικογένειάς της. Η Bar-Yosef, που την γνώρισε κατά τη διάρκεια της ιστορικής της έρευνας, έβαλε τα βασικά μέρη της ιστορίας στο Facebook και μόλις αυτή την εβδομάδα διαδόθηκε παντού. Η Bar-Yosef επίσης αγαπά τα σκυλιά και μετέτρεψε την αγάπη της για αυτά στο θέμα της μοναδικής της ακαδημαϊκής μελέτης – οι σκύλοι στο Ολοκαύτωμα – το οποίο θα είναι το βασικό μέρος της διπλωματικής της εργασίας στην προσπάθειά της για να πάρει το πτυχίο των Πολιτισμικών Σπουδών στο Open University.
«Οι Ναζί χρησιμοποιήσαν 200.000 σκύλους κατά τη διάρκεια του πολέμου, για τους σκοπούς της αστυνόμευσης, της κράτησης και της φύλαξης, της τρομοκράτησης και της φύλαξης, αλλά επίσης ως σκύλους επίθεσης, βασανισμού και θανάτωσης των Εβραίων», λέει η Bar-Yosef. «Πολλοί επιζώντες έχουν περιγράψει πως τα σκυλιά των Ναζί ήταν παρόντα σε πολλούς σταθμούς του Ολοκαυτώματος και έχουν περιγράψει το τραύμα που τους προκλήθηκε από τα σκυλιά των Ναζί».
Αυτές οι μαρτυρίες που συνοδεύονται από φωτογραφίες, φίλμ και τρομακτικά σχέδια, έχουν μεγεθύνει την εικόνα των βάναυσων σκύλων κατά τη διάρκεια του Ολοκαυτώματος. Ανάμεσα στα «διάσημα» αυτά σκυλιά ήταν ο Rolf, το σκυλί του Amon Goeth, του διοικητή του στρατοπέδου συγκέντρωσης Plaszow, στο οποίο γίνεται αναφορά στην ταινία ‘Λίστα του Σίντλερ’ και ο Barry, το σκυλί του Kurt Franz, του διοικητή του στρατοπέδου εξόντωσης της Τρεμπλίνκα (#Treblinka), το οποίο ήταν εκπαιδευμένο να επιτίθεται σε κρατούμενους.
Παρόλα αυτά, καταγράφοντας και αναλύοντας μαρτυρίες επιζώντων η Bar-Yosef βρήκε ότι υπήρχανε και άλλες ιστορίες επίσης. «Αυτές περιέγραφαν σκύλους που βοήθησαν Εβραίους, αφήνοντας τους να μείνουν στα σπιτάκια τους ή να φάνε από την τροφή τους ή ακόμη προστατεύοντας και σώζοντάς τους», μας λέει. Η ιστορία της Νίνα, σε αυτό το πλαίσιο, «μας επιτρέπει να πάμε πέρα από τη συνήθη εικόνα των σκύλων των Ναζί και να σχετιστούμε με τους σκύλους ως πιστούς φίλους των ανθρώπων».
Όχι η μοναδική. Αυτή είναι μια σπάνια ιστορία, αλλά όχι μοναδική. Η Bar-Yosef βρήκε δέκα ακόμα περιπτώσεις σκύλων που έσωσαν Εβραίους. «Όλα τα παιδιά που σώθηκαν από σκύλους ήταν παιδιά που αγαπούσαν τα σκυλιά και μεγάλωναν σκυλιά πριν και μετά το Ολοκαύτωμα (#Holocaust) και η ικανότητά τους να σχετιστούν με τους σκύλους τα βοήθησε να επικοινωνήσουν με αυτούς τους σκύλους που είχαν οι Ναζί ιδιοκτήτες τους, ωθώντας τους να τα βοηθήσουν και έτσι να επιβιώσουν».
Άλλη μια ιστορία που ανακάλυψε η Bar-Yosef ήταν αυτή του Roman Schwartz, ακόμη ενός επιζώντα. Ο Amon Goeth έστειλε τον σκύλο του πάνω στον Schwartz, ο οποίος είχε πιαστεί να κλέβει ένα σακί πατάτες. Ο Schwartz που αγαπούσε τα σκυλιά διέταξε τον σκύλο να σταθεί ακίνητος και να κάτσει. Ο Goeth εντυπωσιάστηκε και του χάρισε τη ζωή. «Αυτές οι ιστορίες αποτελούν μια ακόμα πλευρά των ιστοριών επιβίωσης», λέει η Bar-Yosef, «προσφέροντας ένα διαφορετικό είδος μνήμης, επεκτείνοντας τα όρια των πιο θεμελιωμένων και γνωστών αναμνήσεων».
Ofer Aderet, Ανταποκριτής της Haaretz.