The Independent, Tim Wyatt, 29.07.2019.
Ένας ελάχιστα γνωστός Ιάπωνας διπλωμάτης που έσωσε τις ζωές χιλιάδες Εβραίων κατά τη διάρκεια του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου τιμάται από το Google Doodle. Ο ήπιων τόνων και ταπεινόφρων Chiune Sugihara έγινε υπο-πρόξενος στο ιαπωνικό προξενείο του Κάουνας στη Λιθουανία το 1939, την εποχή που ξεσπούσε η σύρραξη. Είχε σταλεί εκεί για να καταγράφει τις κινήσεις των σοβιετικών και γερμανικών στρατευμάτων αλλά το 1940 καθώς η χώρα κατελήφθη από τη Σοβιετική Ένωση, μεγάλο μέρος του εβραϊκού πληθυσμού της, καθώς και άλλοι Εβραίοι πρόσφυγες που είχαν ήδη μεταναστεύσει βεβιασμένα λόγω της ναζιστικής εισβολής στην Πολωνία, έψαχνε τρόπο να εγκαταλείψει τη χώρα.
Σε συνεργασία με έναν Ολλανδό διπλωμάτη, ο κύριος Sugihara επινόησε μια διαδρομή διαφυγής: οι Εβραίοι θα ταξίδευαν με τον Υπερσιβηρικό μέσα από τη Σοβιετική Ένωση για να καταλήξουν στην Ιαπωνία και από εκεί θα έβρισκαν εν τέλει ασφαλές καταφύγιο στην ολλανδική αποικία του Curacao στην Καραϊβική. Επικοινώνησε με τους ανωτέρους του στο Τόκιο τρεις φορές, ζητώντας άδεια να χορηγήσει τις απαραίτητες βίζες ταξιδιού ώστε να επιτραπεί στους Εβραίους πρόσφυγες να περάσουν μέσα από την Ιαπωνία. Αλλά κάθε φορά η πρότασή του απορριπτόταν. «Σε καμία περίπτωση και σε κανέναν ταξιδιώτη να μην εγγυηθεί βίζα από την Ιαπωνία» έλεγε συνεχώς η διπλωματική αλληλογραφία. «Είπα στο Υπουργείο Εξωτερικών ότι ήταν ζήτημα ανθρωπιάς», θυμάται αργότερα ο υπο-πρόξενος. «Δεν με ένοιαζε αν έχανα τη δουλειά μου».
Είχε την επώδυνη επίγνωση ότι η θητεία του στη χώρα που βρισκόταν θα έληγε σύντομα δεδομένου ότι το προξενείο θα έκλεινε, ο διπλωμάτης εξέδωσε τουλάχιστον 2.000 –μερικοί ιστορικοί ισχυρίζονται ότι ήταν ακόμα και 6.000– βίζες μέσα σε μόλις έξι εβδομάδες, δουλεύοντας από το πρωί έως το βράδυ μέχρι που πονούσαν τα χέρια του από το συνεχές γράψιμο. Η σύζυγός του, που υποστήριξε τη ριψοκίνδυνή του απόφαση, έπρεπε να του κάνει μασάζ στα δάχτυλα κάθε βράδυ για να μπορέσει να κοιμηθεί λίγες ώρες ώστε να ξυπνήσει να γράψει κι άλλες βίζες. Τον Σεπτέμβριο, όταν ανέβηκε στο τρένο μαζί με όλο το διπλωματικό προσωπικό για να επιστρέψουν στην Ιαπωνία, έγραφε ακόμα βίζες, μοιράζοντάς τες στο πλήθος των απελπισμένων Εβραίων που περίμεναν στην πλατφόρμα.
Το Google Doodle τίμησε τη ζωή του Chiune Sugihara (Google)
Συνολικά, χιλιάδες Πολωνοί και Λιθουανοί Εβραίοι κατάφεραν να φτάσουν με ασφάλεια στην Ιαπωνία χάρη στις παράνομες βίζες του κύριου Sugihara. Αφού η Γερμανία κατέκτησε τη Λιθουανία τον επόμενο χρόνο, οι Ναζί δολοφόνησαν πολύ γρήγορα 120.000 Εβραίους – το 95% του προ-πολεμικού πληθυσμού της χώρας. Αφού δούλεψε αλλού στην κατεχόμενη Ευρώπη για το υπόλοιπο του πολέμου, ο κύριος Sugihara κλήθηκε πίσω στην πατρίδα του το 1946 και του ζητήθηκε η παραίτησή του έναν χρόνο αργότερα.
Αν και επισήμως αυτό συνέβη λόγω της μείωσης προσωπικού του τμήματος, κάποιες πηγές, συμπεριλαμβανόμενης της συζύγου του, Yukiko Sugihara, ισχυρίστηκαν ότι ο διπλωμάτης απολύθηκε λόγω της υπόθεσης με τις λιθουανικές βίζες το 1940. Ο κύριος Sugihara έπειτα έπεσε στην αφάνεια, κάνοντας διάφορες δουλειές, μεταξύ άλλων πουλώντας λάμπες πόρτα-πόρτα, για δεκαετίες ολόκληρες.
Τη δεκαετία του 1960 όμως ένας από τους Εβραίους που είχαν σωθεί από τις βίζες του, ο οποίος μέχρι τότε είχε εγκατασταθεί στο Ισραήλ, κατάφερε να εντοπίσει τον σωτήρα του και διέδωσε αυτή την εκπληκτική ιστορία. Το 1984 ο ταπεινός υπο-πρόξενος αναγνωρίστηκε από το Μουσείο του Ολοκαυτώματος Γιαντ Βασέμ ως «Δίκαιος των Εθνών», ένας τίτλος που απονέμεται αποκλειστικά σε αυτούς που έσωσαν Εβραίους από το πρόγραμμα εξόντωσης των Ναζί. Όταν τον ρώτησαν τότε γιατί είχε βοηθήσει χιλιάδες πρόσφυγες το 1940, ο κύριος Sugihara είπε: «Οι άνθρωποι στο Τόκιο δεν είχαν κοινή γνώμη πάνω στο ζήτημα. Ένιωθα ότι ήταν χαζό να ασχοληθώ μαζί τους. Οπότε αποφάσισα να μην τους περιμένω. Το ήξερα ότι σίγουρα κάποιος θα παραπονιόταν για μένα στο μέλλον. Αλλά εγώ σκέφτηκα ότι αυτό ήταν το σωστό πράγμα να κάνω. Δεν υπάρχει τίποτα λάθος όταν σώζεις τις ζωές πολλών ανθρώπων».
Comments