Η Εθνική Βιβλιοθήκη του Ισραήλ δημοσίευσε φωτογραφίες που περιλαμβάνουν οστά των θυμάτων, καθώς η Ουκρανία αναθεωρεί την προσέγγισή της απέναντι στην τραγωδία. Haaretz (με τη συνδρομή του AP και του JTA), Sam Sokol, 1.10.2021.
Την περασμένη Τετάρτη ήταν η 80ή επέτειος του μακελειού του Μπάμπι Γιαρ στην Ουκρανία, των μαζικών εκτελέσεων 34,000 περίπου Εβραίων κατά τη διάρκεια του Ολοκαυτώματος, αλλά το μεγαλύτερο συμβάν έλαβε χώρα διαδικτυακά: δόθηκαν στη δημοσιότητα φωτογραφίες σοβιετικών εβραίων που ξεθάβανε τους μαζικούς τάφους. Το Μπάμπι Γιαρ, μια ρεματιά της ουκρανικής πρωτεύουσας του Κιέβου, είναι η τοποθεσία που δεκάδες χιλιάδες εβραίοι σκοτώθηκαν μέσα σε 48 ώρες το 1941, όταν η πόλη βρέθηκε υπό γερμανική κατοχή. Οι δολοφονίες στο μέρος που στα ουκρανικά γράφεται ως Babyn Yar εκτελέστηκαν από τις μονάδες των SS και τους ντόπιους τους συνεργάτες. Αν και το Κίεβο βοηθάει στην οικοδόμηση ενός συμπλέγματος μνήμης στη ρεματιά και στα σχολεία όλης της χώρας, την περασμένη δε Τετάρτη έλαβαν χώρα μαθήματα για την τραγωδία αυτή, η προσέγγιση της Ουκρανίας στην ιστορία αυτού του τόπου έχει εγείρει αντιπαραθέσεις – αν και οι ντόπιοι εβραίοι θεωρούν τη νέα προσέγγιση ως μια σαφή βελτίωση σε σχέση με την κομμουνιστική περίοδο, όπου η εβραϊκή ταυτότητα των περισσότερων θυμάτων κρύφτηκε. Καθώς η πόλη επεκτάθηκε προς το ρέμα, ο τόπος του μακελειού μετατράπηκε σε πάρκο και ένας πύργος με τηλεοπτικών εκπομπών στήθηκε παραδίπλα. Οι νεαροί εβραίοι που προσπάθησαν να διοργανώσουν ολονυκτίες εκεί, ή να ψάξουν για ανθρώπινα λείψανα, συνελήφθησαν από τις αστυνομικές αρχές. Και ένα σοβιετικό μνημείο που τελικά τοποθετήθηκε εκεί, δεν έκανε καμιά αναφορά σε Εβραίους ή Ολοκαύτωμα. Σύμφωνα με την Εθνική Βιβλιοθήκη του Ισραήλ, η οποία έδωσε στη δημοσιότητα έναν αριθμό άγνωστων μέχρι πρότινος φωτογραφιών του μέρους, κυρίως του 1966, αυτή ήταν η χρονιά στην οποία το Μπάμπι Γιαρ απέγινε «μια κεντρική δύναμη για το ξύπνημα του σοβιετικού εβραϊσμού». Χιλιάδες νεαροί άνθρωποι εισέρρεαν στο μέρος αυτό κάθε χρόνο για την ημέρα μνήμης του μακελειού. «Οι προσπάθειες από τα κάτω για να βρεθούν οι μαζικοί τάφοι στην περιοχή ξεκίνησαν περίπου την ίδια εποχή, κάτι που επίσης δεν ήταν προτεραιτότητα για τις σοβιετικές αρχές», είπε η Βιβλιοθήκη. Οι νέες αυτές φωτογραφίες ρίχνουν φως «στις ζοφερές και πολύ πρώιμες προσπάθειες να κατανοηθεί καλύτερα η κληρονομιά του Μπάμπι Γιαρ και η μνήμη των θυμάτων του».
Επαινέθηκαν σαν ήρωες της Ουκρανίας Δεδομένης της αμφιλεγόμενης προσέγγισης της Ουκρανίας απέναντι στην κληρονομιά του Ολοκαυτώματος, εβραϊκές ομάδες έχουν ασκήσει σκληρή κριτική στην προώθηση της νέας ιστοριογραφίας από μέρους του Κιέβου, η οποία εστιάζει στην αποκατάσταση των εθνικιστικών ομάδων που συνεργάστηκαν με τους Ναζί. Το 2015 το κοινοβούλιο πέρασε νόμους που απαγορεύουν τη μείωση ομάδων όπως η Οργάνωση Ουκρανών Εθνικιστών, μια υπερεθνικιστική ομάδα που ιδρύθηκε κατά το μεσοπόλεμο. Κάποια από τα μέλη της έλαβαν μέρος στοΟλοκαύτωμα αλλά η ηγεσία της επαινέθηκε μεταξύ των ηρώων της Ουκρανίας. Η ομάδα συστάθηκε εκ νέου μετά την πτώση του κομμουνισμού. Το 2016, υπό τον τότε πρόεδρο Πέτρο Ποροσένκο, κυβερνητικοί αξιωματούχοι τοποθέτησαν αναμνηστικές πλακέτες στο Μπάμπι Γιαρ προς τιμή των συνεργατών των Ναζί κατά τη διάρκεια της 75ης επετείου του μακελειού. Την επόμενη χρονιά ένα άγαλμα ανεγέρθηκε για την Ολένα Τελίχα, η οποία εργαζόταν σε μια εφημερίδα που υποστήριζε την εθνοκάθαρση των Εβραίων. Το 1942 η Γκεστάπο εκτέλεσε την Τελίχα στοΜπάμπι Γιαρ. Λίγους μήνες πριν την τελετή του 2016, η ουκρανική κυβέρνηση αναγκάστηκε να ματαιώσει την αναδιαμόρφωση του χώρου, δεχόμενη συμβουλές από ομάδες που κατέθεσαν τις προτάσεις τους γύρω από «την απόκλιση μεταξύ της εβραϊκής ματιάς για το Μπάμπι Γιαρ που απέκλειε κάθε άλλη και της ματιάς που υιοθετούσε όλος ο υπόλοιπος κόσμος», σύμφωνα με τη δήλωση της κυβέρνησης. Αλλά οι τελετές μνήμης του 2016 κατά κανόνα θεωρήθηκαν ως μια βελτίωση ως προς τη στάση των εθνικών αρχών απέναντι στον μνημονικό αυτό τόπο αυτό. Κατά τη διάρκεια της τελετής, ο τότε πρόεδρος της Εβραϊκής Υπηρεσίας Νατάν Σαράνσκι, μαζί με τοπικούς εβραίους ηγέτες και επιχειρηματίες, ανακοίνωσε ότι θα δημιουργηθεί το Κέντρο Μνήμης του Ολοκαυτώματος του Μπάμπι Γιαρ, ένα συγκρότημα μνήμης το οποίο προορίζεται να περιλαμβάνει ένα ερευνητικό κέντρο και ένα μουσείο. Το Κέντρο Μνήμης του Μπάμπι Γιαρ υποσχέθηκε να πάρει μια πιο ακριβή κατεύθυνση στις ιστορικές έρευνες, παρόλο που και αυτό ξεσήκωσε αντιδράσεις. Πέρυσι, οι κριτικές διέδιδαν ότι ο Ίλια Κρζανόφσκι, ο καλλιτεχνικός διευθυντής του προγράμματος, σκηνοθέτης κάποιων ιδιαίτερα ωμών ταινιών, σχεδίαζε να φέρει το κινηματογραφικό του στυλ στο μουσείο και να το μετατρέψει σε «Ντίσνεϊλαντ του Ολοκαυτώματος».
‘Ισχυρή αντίσταση στην ουκρανική κοινωνία’ «Οι ουκρανικές αρχές στο Κέντρο Μνήμης του Μπάμπι Γιαρ κάνουν μεγάλες προσπάθειες στην κατεύθυνση της μνήμης των θυμάτων του Μπάμπι Γιαρ» και έχουν υιοθετήσει σε μεγάλο βαθμό μια εβραϊκή αφήγηση γύρω από τον τόπο αυτό, είπε στην Haaretz ο ισραηλινός πρέσβης στην Ουκρανία, Μίχαελ Μπρόντσκι. Ο Μπρόντσκι είπε ότι πιστεύει πως η ουκρανική προσέγγιση στο ζήτημα έχει βελτιωθεί γενικά, προσθέτοντας ότι έχει παρακολουθήσει έναν αριθμό τηλεοπτικών προγραμμάτων και εκδηλώσεων αφιερωμένων στο Μπάμπι Γιαρ στα οποία φαίνεται ότι «το εβραϊκό ή το ισραηλινό αφηγηματικό παράδειγμα έχει εξέχουσα θέση». Από την εκλογή του εβραίου κωμικού Βολόντιμιρ Ζελένσκι ως προέδρου της Ουκρανίας το 2019, το Κίεβο έχει ελαττώσει σημαντικά τον εκθειασμό «των πιο αποκρουστικών προσωπικοτήτων» και απέλυσε τον Βολόντιμιρ Βιατρόβιτς, τον επικεφαλής του κυβερνητικού Ινστιτούτου Εθνικής Μνήμης της Ουκρανίας, ο οποίος αποτέλεσε την αιχμή του δόρατος των αναθεωρητικών προσπαθειών της Ουκρανίας, μας είπε ο Περς Άντερς Ρούντλινγκ, ένας σουηδός ερευνητής των ουκρανών υπερ-εθνικιστών. «Βγάζοντάς τον από την εξίσωση είναι, νομίζω, ένα βήμα μπροστά και, υπό τον Ζελένσκι, έχει υπάρξει πραγματική πρόοδος», είπε ο Ρούντλινγκ. «Η αίσθησή μου είναι ότι η πιο αποκρουστική πλευρά του πράγματος έχει πέσει αρκετά». Ο Ζελένσκι κατέθεσε λουλούδια στον χώρο του Μπάμπι Γιαρ την περασμένη Τετάρτη. Αλλά σύμφωνα με τον Μάϊκλ Κόλμπορν, έναν καναδό δημοσιογράφο του οποίου το βιβλίο για την ουκρανική ακροδεξιά θα εκδοθεί τον επόμενο χρόνο, «τα ζητήματα της ιστορικής μνήμης πράγματι αντιμετωπίζονται καλύτερα, αλλά πολύ λιγότερο καλύτερα». «Πιστεύω ότι υπάρχει ακόμη ισχυρή αντίσταση στην κυρίως ουκρανική κοινωνία να έρθει αντιμέτωπη με αυτά τα ζητήματα, ακόμη και από ανθρώπους που δεν θεωρούν τους εαυτούς τους οπαδούς της Οργάνωσης Ουκρανών Εθνικιστών ή οτιδήποτε σχετικού», μας είπε. Σύμφωνα με τις αναφορές των ρωσόφωνων ΜΜΕ, η γερμανική πρεσβεία στο Κίεβο αυτή την εβδομάδα ανακάλεσε την τοποθέτηση ενός αναμνηστικού λίθου για ένα μέλος της Οργάνωσης Ουκρανών Εθνικιστών που συνεργάστηκε με τους Ναζί, μετά από τις διαμαρτυρίες ενός ντόπιου εβραίου ακτιβιστή. Ο λίθος θα αποτελούσε μέρος ενός πρότζεκτ για τη μνήμη των θυμάτων του Ολοκαυτώματος στην πόλη. Το σχέδιο να τιμηθεί το μέλος της Οργάνωσης Ουκρανών Εθνικιστών είχε υπάρξει πρόταση μιας τοπικής ομάδας ιστορίας που συμβούλευε την πρεσβεία. Ο Samuel Sokol είναι ανεξάρτητος δημοσιογράφος στην Ιερουσαλήμ. Προηγουμένως υπήρξε ανταποκριτής της Jerusalem Post και έχει δουλέψει για την Jewish Telegraphic Agency, το Israel Broadcasting Authority και τους Times of Israel. Είναι ο συγγραφέας του βιβλίου Ο Υβριδικός Πόλεμος του Πούτιν και οι Εβραίοι. Πηγή: https://www.haaretz.com/world-news/europe/.premium-on-anniversary-of-babi-yar-massacre-newly-released-photos-shed-light-1.10258666?utm_source=mailchimp&utm_medium=content&utm_campaign=weekend&utm_content=90ef502a9b