Κατά τη διάρκεια της μεγαλύτερης και πλέον πολύπλοκης εξόρμησης που εκτελέστηκε από τους Ναζί στους ουρανούς του προπολεμικού Ισραήλ, τα γερμανικά αεροπλάνα φωτογράφισαν το Τελ Αβίβ και την κοιλάδα του Ιορδάνη, την Τιβεριάδα και ένα αεροδρόμιο κοντά στο Αμμάν. Haaretz. Του Nir Hasson, 8.4.2021.
Στις 24 Ιουνίου του 1941, στην κορύφωση του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, ένα γερμανικό πολεμικό αεροσκάφος πέταξε πάνω από τη Χάιφα φωτογραφίζοντας την πόλη. Οι ουρανοί ήταν καθαροί, χωρίς ούτε ένα σύννεφο να εμποδίζει την ορατότητα πάνω στο βόρειο τμήμα της σήμερα γνωστής ως λεωφόρου Μπεν-Γκουριόν. Στο λιμάνι, οι δεξαμενές καυσίμων και δέκα πλοία φαίνονται καθαρά στο μάτι. Ένα πλοίο είναι ρυμουλκημένο σε πλαινή θέση. Ο Γερμανός που ανάλυσε τις φωτογραφίες αναγνώρισε το παροπλισμένο πλοίο σαν το S.S. Providence, ένα γαλλικό επιβατικό που συχνά έδενε στη Χάιφα και είχε κατασχεθεί από τους Βρετανούς αφότου η Γαλλία έπεσε στα χέρια των Βρετανών. Αλλά έκανε λάθος. Αυτό ήταν το ‘αδελφό’ του πλοίο, το S.S. Patria. Ο βυθισμός του Patria αποτελεί ένα σκοτεινό κεφάλαιο στη συλλογική μνήμη του εβραϊσμού της Παλαιστίνης, πριν τη δημιουργία του κράτους του Ισραήλ. Οι Βρετανοί ήθελαν να χρησιμοποιήσουν το πλοίο για να απελάσουν στη νήσο Μαυρίτιο, στον ινδικό ωκεανό, εκατοντάδες εβραίους μετανάστες που είχαν φτάσει παράνομα στην Παλαιστίνη. Για να αποτρέψουν τα σχέδιά τους, η Αντίσταση της Χαγκανά – ο προ της Ανεξαρτησίας στρατός των Εβραίων της Παλαιστίνης – τοποθέτησε εκρηκτικά στο πλοίο για να του προκαλέσει μικρή ζημιά.
Η έκρηξη όμως ήταν πολύ πιο ισχυρή απ’ ότι σχεδιαζόταν και το πλοίο με εκατοντάδες ανθρώπους πάνω του άρχισε να βουλιάζει στο λιμάνι. Περισσότεροι από 200 εβραίοι μετανάστες – ο ακριβής αριθμός είναι άγνωστος – πέθαναν στην καταστροφή αυτή. Σχεδόν ένα χρόνο αργότερα, την εποχή της γερμανικής αναγνώρισης από αέρος, το πλοίο ήταν ακόμη ορατό στα νερά της παραλίας. Θα έμενε εκεί μέχρι το τέλος του πολέμου. Η επιχείρηση φωτογράφησης που απαθανάτισε το Patria ήταν η πιο μακρά και σύνθετη εξόρμηση που εκτέλεσαν οι Ναζί στους ουρανούς του προ-1948 Ισραήλ, κατά τη διάρκεια του πολέμου. Για 80 λεπτά οι Γέρμανοι πέταξαν τα αεροπλάνα τους πάνω απ’ την Παλαιστίνη και την Υπερ-Ιορδανία. Φωτογράφισαν το Τελ Αβίβ, την Κοιλάδα του Ιορδάνη, την Τιβεριάδα και ένα αεροδρόμιο κοντά στο Αμμάν. Κοντά στη λίμνη Κινέρετ, η γερμανική υπηρεσία σημείωσε την τοποθεσία μιας λωρίδας προσγείωσης υδροπλάνων νότια της Τιβεριάδας. Στον γυρισμό, ο πιλότος φωτογράφισε επίσης τη Χάιφα, όπου βρετανοί χειριστές αντιαεροπορικών μέσων προσπάθησαν να χτυπήσουν το αεροπλάνο, που τους ξέφυγε και επέστρεψε στην κατεχόμενη Ελλάδα. Αυτή δεν ήταν η μόνη γερμανική πολεμική εξόρμηση πάνω απ’ την Παλαιστίνη. Δύο ισραηλινοί ιστορικοί – ο βραβευμένος με το Βραβείο Ισραήλ καθηγητής Benjamin Z. Kedar και ο ακαδημαϊκός επί των αεροπορικών πολέμων στην ιστορία Daniel Uziel – αποκάλυψαν μια συλλογή εκατοντάδων αεροφωτογραφιών της Παλαιστίνης, τραβηγμένες από την Λούφτβαφε κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου. Η μελέτη τους πρόσφατα δημοσιεύτηκε στο εβραϊκό περιοδικό Cathedra: For the History of Eretz Israel and Its Yishuv, με τον τίτλο «Οι πιλότοι του Χίτλερ φωτογραφίζουν τη Γη του Ισραήλ».
Οι 286 φωτογραφίες των 50 εξορμήσεων βρέθηκαν στα αμερικάνικα Εθνικά Αρχεία – είναι ένα μέρος των άνω του ενός εκατομμυρίου φωτογραφιών που πάρθηκαν από τη γερμανική πολεμική αεροπορία κατά τη διάρκεια του πολέμου. Τις κατάσχεσαν οι Σύμμαχοι και τις παρέδωσαν στη CIA η οποία τις χρησιμοποίησε για ανάλυση πληροφοριών πάνω σε περιοχές υπό σοβιετικό έλεγχο κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου. Στη δεκαετία του 1980 άρθηκε το απόρρητο γύρω απ’ αυτές και μεταβιβάστηκαν στα Εθνικά Αρχεία. Πήρε χρόνια ολόκληρα να εντοπιστούν οι φωτογραφίες από την Παλαιστίνη. Ένας αμερικάνος ερευνητής προσλήφθηκε για να βυθιστεί μέσα στα αρχεία. Κάποιες απ’ τις φωτογραφίες είχαν λεζάντες ή είχαν μαρκαριστεί από γερμανούς κρυπτογράφους κατά τη διάρκεια του πολέμου· σε πολλές που είχαν τραβηχτεί πάνω απ’ τη Χάιφα, είχε κυκλωθεί με μαρκαδόρο η γειτονιά των Γερμανών Εποίκων, προφανώς για να καταδείξει το σημείο όπου έπρεπε να αποφευχθεί ο βομβαρδισμός. Ο βρετανικός στρατός εντόπισε τα περισσότερα εχθρικά αεροπλάνα που έμπαιναν μέσα στον εναέριο χώρο της Παλαιστίνης και χρησιμοποιούσε αντιαεροπορικά πυρά ή αεροπλάνα αναχαίτισης εναντίον τους, αλλά με μία μόνο εξαίρεση οι γερμανοί πιλότοι κατάφερναν να αποφεύγουν τα βρετανικά πυρά και να επιστρέφουν ασφαλείς στις βάσεις τους.
«Στους ουρανούς πάνω απ’ τη Βρετανία, τα μαχητικά τζετ των Βρετανών τα πηγαίναν καλύτερα», λέει ο Ουζιέλ. Πιστεύει ότι αυτή η αποτυχία στην Παλαιστίνη προκαλούταν από ένα πρόβλημα στη ρύθμιση των συστημάτων των εναέριων ραντάρ, το οποίο οδηγούσε σε έναν καθυστερημένο εντοπισμό των γερμανικών αεροσκαφών.
Η έρευνα των Κεντάρ και Ουζιέλ δείχνει ότι σε τρία σημεία του πολέμου, οι γερμανοί έδειξαν ενδιαφέρον σε σχέση με το τι συνέβαινε στην Παλαιστίνη και χρησιμοποίησαν την αεροπορία τους είτε για να συλλέξει πληροφορίες είτε για να την βομβαρδίσουν.
Η πρώτη φορά ήταν τον Ιούνιο του 1941. Καθώς προετοιμάζανε την εισβολή στη Ρωσία, οι γερμανοί και οι ιταλοί υποβοηθούσαν τους άραβες επαναστάτες στο Ιράκ, που εξεγείρονταν ενάντια στους βρετανούς, με σκοπό να αποκόψουν τους βρετανούς από τα αποθέματα πετρελαίου στο Ιράκ. Τότε η Λούφτβαφε πέταξε πάνω απ’ την Παλαιστίνη και βομβάρδισε αρκετούς στόχους εκεί. Εστίασαν κυρίως στη Χάϊφα, που θεωρούταν σημαντικό μέρος του βρετανικού συστήματος πετρελαίου, αλλά χτύπησαν και το Τελ Αβίβ και τη Λατρούν. Λίγους μήνες νωρίτερα, τα ιταλικά αεροπλάνα βομβάρδισαν το Τελ Αβίβ, σκοτώνοντας πάνω από εκατό άτομα και δημιουργώντας τεράστιες ζημιές.
Η Λούφτβαφε πέταξε πάνω από την Παλαιστίνη άλλη μια φορά κατά τη διάρκεια των επιχειρήσεων του Afrika Erwin Korps του Ρόμελ, το οποίο έφτασε στην Αίγυπτο το 1942. Εκείνη την εποχή, πολλές πτήσεις φωτογράφισαν τον Κόλπο της Άκαμπα και την χερσόνησο του Σινάι, ενώ άλλες εστίασαν στην Χάϊφα και τη Ναχαρίγια. Η τρίτη φορά ήταν πολύ αργότερα, τον Σεπτέμβριο του 1944, όταν ο γερμανικός στρατός βρισκόταν σε υποχώρηση σε όλα τα μέτωπα. Ένα χρόνο πριν, τα βρετανικά Εθνικά Αρχεία δημοσίευσαν μια τεράστια συλλογή αποκωδικοποιημένων μηνυμάτων από το Enigma, τη γερμανική μηχανή κρυπτογράφησης που εν τέλει αποκωδικοποίησαν οι βρετανοί. Εκεί, οι Ουζιέλ και Κεντάρ ανακάλυψαν τα ίχνη της λογικής των Ναζί γύρω από τις συνεχόμενες πτήσεις πάνω απ’ την Παλαιστίνη, ακόμη και όταν το τέλος του Ράϊχ ήταν πλέον ορατό. Οι ασύρματες επικοινωνίες από το κέντρο επιχειρήσεων στην Αθήνα δείχνουν ότι οι γερμανοί είχαν λάβει μια αναφορά ότι οι σοβιετικοί ήθελαν να μετακινήσουν δυνάμεις από τη Μαύρη Θάλασσα στη Μεσόγειο και ήθελαν να εξακριβώσουν την πληροφορία αυτή. Αλλά ο Ουζιέλ δεν αποκλείει την πιθανότητα το κέντρο επιχειρήσεων στην Ελλάδα να έδινε εντολές για τέτοιες εξορμήσεις για να δείξουν στην ηγεσία του στρατού ότι είναι απασχολημένοι, από φόβο μην αποφασίσουν οι διοικητές τους να τους στείλουν στο φονικό Ανατολικό Μέτωπο.
Κατά τη διάρκεια του πολέμου, οι Ναζί σκέφτηκαν τουλάχιστον δύο φορές να αξιοποιήσουν τις πληροφορίες από τις αεροφωτογραφίες βομβαρδίζοντας πόλεις στην Παλαιστίνη. Και στις δύο περιπτώσεις, ο Μουφτής της Ιερουσαλήμ, Haj Amin al-Husseini, ο οποίος τότε ζούσε στη Γερμανία και είχε στενές σχέσεις με τα SS, πίεσε να πραγματοποιηθεί ο βομβαρδισμός. Η πρώτη φορά ήταν το καλοκαίρι του 1943 – ο Χουσείνι τότε πρότεινε το βομβαρδισμό της Ιερουσαλήμ και του Τελ Αβίβ ως αντίποινα στους βρετανο-αμερικάνικους βομβαρδισμούς των γερμανικών πόλεων. Η Λούφτβαφε προετοίμασε λεπτομερές σχέδιο για έναν βαρύ βομβαρδισμό του Τελ Αβίβ, αλλά για άγνωστους λόγους απορρίφθηκε τελικά από τον αρχηγό της αεροπορίας, Χέρμαν Γκέρινγκ. Λίγους μήνες αργότερα, ο Μουφτής πρότεινε η Λούφτβαφε να βομβαρδίσει ένα κτίριο όπου σχεδιαζόταν να οργανωθεί μια συγκέντρωση της εβραϊκής ηγεσίας για την επέτειο της Διακήρυξης του Μπαλφούρ. Το γερμανικό αρχηγείο της αεροπορίας απέρριψε την ιδέα λόγω ελλιπών πληροφοριών και αντιπρότεινε έναν συμβολικό βομβαρδισμό του κτιρίου του Εβραϊκού Πρακτορείου στην Ιερουσαλήμ. Αλλά αυτή η πρόταση απορρίφθηκε από το τμήμα πληροφοριών της πολεμικής αεροπορίας, μεταξύ άλλων εξαιτίας των ευαίσθητων ισορροπιών που θα ταράζονταν, αν βομβάρδιζαν μια ιερή πόλη όπως την Ιερουσαλήμ. Ο Κεντάρ λέει ότι θυμάται την αεροπορική επιδρομή της 24ης Ιουνίου επειδή η σύζυγός του, Νουρίτ, είχε γενέθλια εκείνη τη μέρα. Η επιφανής καθηγήτρια ιστορίας της τέχνης Nurith Kenaan-Kedar, πέθανε πριν έξι χρόνια. Ο Κεντάρ, όντας ο ίδιος επιζών του Ολοκαυτώματος, μας λέει: «Πάντοτε σκεφτόμουν, και το συζητούσαμε πολύ, σχετικά με το πως μεγάλωσα στην κατεχόμενη Ευρώπη και πώς επιβιώσαμε παρά τρίχα. Πάντοτε πίστευα ότι εκείνη ήταν ασφαλής εδώ, μακριά απ’ όλα αυτά. Και ξαφνικά βλέπω αυτή την αεροφωτογραφία του Τελ Αβίβ, και σκέφτομαι ότι ήταν ένα κορίτσι μόλις τριών χρονών και ένα αεροπλάνο με μια σβάστικα έκανε κύκλους από πάνω της». Πηγή: https://www.haaretz.com/jewish/holocaust-remembrance-day/.premium.MAGAZINE-never-before-seen-aerial-photos-of-pre-state-israel-taken-by-a-nazi-pilot-1.9694744?fbclid=IwAR3xQgrs2tENPOWcUeVevsNAwgv6uBcEsMkHM8soU0tEL0T80UD2DiubXak
コメント